Мамай-тавдынъ сыры

Бу тав оьзи 22 гектар ерине дейим яйылган, 9 гектар ишинде тарихлик затлар табылганлар. Ортасындагы тоьбелердинъ бийиклиги  2 метрдан 9 метрга дейим етедилер. 1912-нши йылда мунда оьткерилген казувлардынъ сырагысында 294 граммлы бастарак табылган. Онынъ бийиклиги – 12.3, кенълиги – 10.2 см. деп белгиленген. 19 доьрткил келген тислер ятып турган арсланлардынъ ясалувлары ман бир-бири мен байланысканлар. Бастаракта уьш айкасаятырган аьскершилер ясалганлар.  Олардынъ кеплери эм кийимлери бу алат скифлердики экенин шайытлайды эм бир де шекленуьвди тувдырмайды.
Табылган затлардынъ энъ белгилилери – скиф амазонкасы, косылма скиф кепинлери, ногайлар эм скиф халкларынынъ коьмилген камырлары табылганлар. Бу халклар аьлиги Запорожск областинде орта оьмирлерде яшаганлар. Мамай-тавда олар бир мынъ йыл артта яшаганлар эм бу ерде оьзлерининъ ювык аьдемлерин коьмгенлер. Археологлар айтувына коьре, табылган затлар куьнтувар европалык яшав-турмысы акында коьп аьлемет хабарлар билдирмеге боладылар. 
Археологлар биринши куьн коьмилген бес камырды тапканлар, сонынъ ишинде анасы ман баласы да болган. Аьли де бириси–орта оьмирлик аьскерлер басшысы.  Белки онынъ тайпасы Узув (Днепр) йылгады (аьлиги Ликотово) коршалаган болар.
Сондай табылувлар аркалы археологлар бу ерлерде кайсы халклардан сонъ кайсысы яшаганын тешкерип карамага боладылар эм буьгуьн, Мамай-тавында  коьшпели халклардынъ бириси – ногайлар эм скифлер ери деп белгиленген. Бу халклар аьлиги заманда Казахстаннан Чехияга дейим яшаганлар. Ети мынъ йылдан бери бу ерлер бир де козгалмаганлар. Мамай-тавдан ярым шакырым ерде эки аьскершидинъ камырлары табылганлар. Оларды табар уьшин археологлар сол ерди баслап тазалаганлар, сонъ бир метрге ювык ерди казбага керек болганлар.  
Мамай-тавында табылган затлар Каменско-Днепровск район тарих-археологиялык музейине берилгенлер. Мунда юзлеген экспонатлар – ярасыклав кулланмаларыннан алып, аьскерлик алатларына дейим йыйналганлар. 
Мамай-тав Кахов сув саклавшы коьл ягасында орынласкан. Аьр йыл сайын онынъ сувы тавдынъ он метрине ювык ерлерин бузады, соны ман косып, аьвелде коьмилген затларды йойытады. Археологлар коьп эстеликлерди казып шыгармага талап этедилер, неге десе бир эки-уьш йылдан бу ерлердеги тарихлик эстеликлерди сув бузгышламага болады.