Соны ман байланыста ДР Халк Йыйыныннан «Ногайский район» МР администрациясынынъ аькимбасы Мухтарбий Аджековка сонынъ акында билдирилген эди. Алдынгы СССР Коршаланув министерствосынынъ архивининъ «Дон-1942 год» деген боьлигининъ билдируьвлерине коьре, 110- ншы эм 30-ншы атлылар дивизиялары сырасында болган сводный корпус генерал-майор Пархоменкодынъ етекшилиги мен 1942-нши йылдынъ 9-ншы сентябринде Черный Рынок авылыннан Терекли-Мектебке эм армаган Привольныйга карап душпаннынъ коммуникацияларын бузув эм оьзлерине явдынъ Моздок куьбининъ куьшлерининъ бир кесегин тартув уьшин согыс операциясын толтырув ниет пен йибериледи. Сол 1942-нши йылдынъ куьзинде Терекли-Мектеб авылга немец-фашистлерининъ 18 (баска билдируьвлерге коьре 24) самолетлары шапкынлык эткенлер. Сол авиабомбалавдынъ сырагысында дивизиядынъ 17 аьдемлери оьлген.
Оларды ол замандагы Терекли-Мектеб авылдынъ сыртындагы (аьлигиси Победа орамынынъ алдындагы) оьликке коьмедилер. Коьп йыллар узагында уьстине кызыл юлдызлы обелиск салынган камыр бу оьликте турганын коьргенлер бар. Дурысында, 1969-ншы йылда Калмык АССР-нан Терекли-Мектебке делегация келип, сол камырга шешекейлер салганлары документлерде сакланган. Болса да 1980-нши йыллардынъ басында ол замандагы ТереклиМектеб авыл Советининъ етекшилерининъ ыхтыяры ман бу оьлик еринде курылыс планлары берилип, оьликтинъ яртысына (аьлиги заманда савлайына да демеге болады) район яшавшылары байыр уьйлерин салганлар.
Элбетте, сол йылларда обелискти шетке булгап таслаганлар, камырлар уьстилерине уьйлер салып киргенлер. Мине соьйтип саклаймыз элимиз уьшин ян бергенлердинъ, арамыздан кеткен баска авылдасларымыздынъ эстеликлерин. Иман да йок, дин де йок биревлеримизде…
Сол эстеликли согыс йылы ман байланыста тарих билдируьвлерин аянлап беркитуьв ниет пен Ногай район етекшилери Калмык Республикасыннан делегациядынъ келуьвин кесек заманга иркип турмага тилек эткенлер. Уллы Аталык согысында патшалыгымыздынъ каеринде де эм кайсы бир миллеттинъ ян берген совет аьскершилери де бизим ортак элимиздинъ бойсынмаслыгы эм эркинлиги уьшин согысканлар.
Сол Калмык атлылар дивизиясында коьп миллетли аьскершилер, солардынъ санында бизим эки сыйлы согыс ветеранларымыз Абдуладий Алимов пан Оразбай Темирбулатов (Алла оларга тынышлык берсин) та болганлар. Олардынъ эстеликлерин саклав эм соларга сый этуьв – аьр бир несилге киели борыш.
Тек соны ман 300 йылдынъ аргы ягында болган алдынгы патша Россиядынъ колониаллык политикасынынъ ортак бир заты да йок. Сол себептен 1942-нши йылда Аталыгымыз уьшин ян берген калмык миллетли аьскершилерди бурынгы тарих оьзгерислери мен байланыстырмага суьетаганлар миллетлер ара катнасувларына карсылык саладылар. Ол зат уьшин РФ Конституциясы эм Федераллык законлары бойынша яваплыкка тартылмага болады.
