Бу шарады Кадриядынъ музейининъ етекшиси Медина Мусаурова ашып, юритти. Бас деп келген конакларга музейдеги йыйылган материаллар акында окувшылар Ахмед Исмаков эм Амина Хасбулатова хабарладылар. Сонъ окувшылар М.Абдулмусаурова, Л.Наврузова, Н.Махмудов, Ф.Арунова, С.Касбулатова эм А.Мавлимбердиева шаир кызымыздынъ ятлавларын яттан айтып, йыйылганларды сукландырдылар.

Солай ок бу куьнги шарада халкымыздынъ суьер кызынынъ яратувшылыгы ман бирге ана тилимиздинъ маьселелери бойынша соравлар да коьтерилмей калмады. Сапаты да, оьлшеми де ийги болган презентацияларды Кадрия эм Карагас авыл школасынынъ окытувшылары Альмира Баякаева ман Нурсият Зарманбетова аьзирлеген эдилер. Оларды конаклар тешкерип, кызыксынувлары ман тынъладылар. Соны ман А.Баякаева «Сол шоьлликтинъ куьннен болган кызы ман» деген докладын да окыды, Н.Зарманбетова программа бойынша окувшылар уьйренетаган Кадриядынъ шыгармаларын белгиледи.

Кадрия Темирбулатовадынъ акында, юрегининъ туьбиндеги сезимлерин, кайгырувларын ясыралмай, Куьмисхан Камалова хабарлады. Тагы да мунда шара катнасувшылары энъ де бириншилерден болып, Салимет Майлыбаевадынъ Кадрияга багыслап язган янъы ятлавын эситтилер.

Сонъ окувшылар ана тилин саклав эм балаларда ога сыйды тербиялав соравларына коьштилер. Медина Гапарова ана тилимиздинъ байлыгы акында айтып оьз соьзин баслады:

– Дагестан Республикасынынъ оьрленуьвининъ «Аьдем капиталы» абырайлы проекти бойынша ДР-нынъ Оькимети мен 2015-2017-нши йылларга «Дагестаннынъ халкларынынъ тиллерин уьйренуьв» токтасы кабыл этилингенше районымызда ана тилин уьйренмейтаган балалардынъ саны 200-ге дейим де ететаган эди. Токтас аркалы ана тилдинъ сыйы алдынгыга коьре оьсти. Бай шебер ногай тилимизди биз сакламага эм келеек несиллерге еткермеге борышлымыз. Сосы исте биз баьри куьшимизди салмага тийислимиз.

Саният Кошанова ана тилин уьйренуьвде маьселелерди эм оларды шешуьв йолларын белгиледи. Ол ана тилине уьйретуьвди балалар бавында басламага керегин айтты:

– Биз 5-нши класстынъ балалары ана тилин осал биледи деп айтамыз, баслангыш класслардынъ балаларынынъ билими айлак та осал. Бу куьнги шарада балалар бавынынъ тербиялавшылары да катнаскан болса ийги болаяк эди. Балалар бавында саьбийлерди ана тилине уьйреткенде сыйыр муьнъирейди, ийт кабады, мысык миявлайды деп анъатув керек, неге десе школада окувшылардан айванлар не этеди деп сорасанъ, билмейдилер. Аьдемнинъ муьшелерин анълатканда, юмаклар кулланылса оларга тыныш эм кызыклы болаяк.

Саму Борангазиева Червленные Буруны авылындагы балалар бавындагы саьбийлер ызгы заман ана тилине уьйретилетаганларын эм сол аркалы саьбийлердинъ алдынгы ман тенълесте билимлери артканын айтты.

Насипхан Хасбулатова балалар бавынынъ тербиялавшыларына ана тилин уьйретуьвде коьмек керек болса, окытувшылар ярдамга дайым аьзир экенлерин билдирди. Солай ок ол тербиялавшыларды тербияланувшылары ман музейге келип, оьзлерине кызыклы экскурсия этпеге шакырды.

Оннан сонъ окытувшылар ана тилининъ дерислерин юритуьвде кулланатаган амаллары ман, сулыбы ман да боьлистилер. Сафият Аджигельдиева окытувшылар ман юритилетаган класстан тыскы истинъ хайырын белгиледи, ама бас деп окытувшыдынъ ана тилине уьйретуьвде энъ де маьнелиси – ол дерис экенин айтты.

С.Майлыбаева Кадриядынъ мерекесине багысланып районымызда йогары дережеде оьткен шараларды белгиледи. Ол кыйын аьллерде ислеген ана тилининъ окытувшыларына тири заманда эстелик салмага тийисли экенин эм ана тилининъ маьселелерин белгиледи.

Яслык яслар орталыгынынъ етекшисин А.Акбердиевти ана тилининъ маьселелери бек тынышсызлайтаганы аян сезилди:

– Мен ызгы 8 йыл элимиздинъ бас каласында иследим, сосы йылларда ана тилин халкымыздынъ ваькиллери билмейди, мутады дегенге ынанмайтаган эдим. Тувган ериме, ата юртыма кайтып, мен кишкей балалардынъ орыс тилинде соьйлегенин эситип, ашшы шынтылык пан растым эм мага ынанмага туьсти. Эсиме келеди 2013-нши йылда Татарстанда универсиадага деп эки тилде – английс эм орыс тилинде билдируьвлерди анълаткан язувлар язылганы. Сонъ яслар етекшилевге неге олар ман бирге татар тилинде де язылмаган деп, оьз ниетлерине еткенлер. Мине кайдай яслар бар, оьз тилин соьйтип сыйлаган. Бизде де аьллер айлак та осал тувыл. Элимиздинъ сырт калаларында ногайлардынъ ямагатлыклары аьрекетлейди, ана тилинде сонда туьрли шаралар да озады. Бу шарага келеектен алдын «Ногайский район» МР администрациясынынъ орынбасары Баймагомед Ярлыкаповка мен оьзимнинъ бир ойымды айттым, ол хош коьрди. Мунда болса терроризмге карсы комитет аьрекетлейди, сонда биз терроризмге карсы шакырувлар болган баннерлер аьзирлеймиз, соны ногай тилинде язайык деп тилек салдым. Солай ок ана тилинде шараларды озгарайык, айтпага брейн-ринг эм сондай баскалар.

Шарадынъ сонъында соьзди Кадрия атынынъ етекшисининъ орынбасары Зоя Оракова алды. Ол янъыларда РФ Патшалык думасында «Ана тиллерин уьйренуьв акында» законы кабыл этилинуьви мен байланыста, «балам ана тилди уьйренгиси келмейди» деп келген коьп ата-аналарга ана тилининъ керегин анълатып, баска аьризе язбага маслагат этилетаганын билдирди. Шара С.Майлыбаевадынъ «Ана тилин мутпайык, ана тилин сатпайык» деген йыры ман тамамланды.

Кадриядынъ 70 йыллыгына багысланган тоьгерек стол бек кызыклы эм пайдалы оьтти. Мунда катнасканлар ана тилининъ бактысы ман байланыста тынышсызлавларын коьрсеттилер, юрегининъ оьзегиннен шыгарып оьз ойларын айттылар. Сосы шарадан мен йогары коьнъилли болып кайттым, неге десе мен ана тилининъ келлектегиси ярык экенин анъладым, сосындай онынъ маьселелерине эс эткен, шешуьвде куьш салган аьдемлер эм яслар сырасында сосындай патриотлар турган шакыл ана тилимиз йойытылмас, ол яшар.

Н.КОЖАЕВА.

Суьвретте: тоьгерек стол катнасувшылары.