Кадрия бир ятлавында оьзин: «Сол шоьлликтинъ куьннен болган кызыман», – деп атайды. Ол, солай ок та солай эди: шымдай капкара шашлы, айлак битбир куба коьзли, карасымал ашык юзли, куьлемсиреп туратаган кыз бан мен 8-10-ншы классларда бирге окыганымды оьктемсип айтаман Кадриядынъ акында соьз козгалса. Бизим 10-ншы «а» классымызда биз 32 окувшы эдик. Бир-бирде танапыста кеделер Кадриядынъ ятлавларын соравсыз алып, кышкырып, бир-биримизге окыйтаганын эскеремен. Ол затты кеделер мыскыллап тувыл, аьжейипсинип, тамашасы келип этетаган эдилер. Кадрия оьзи класска келип, баьриси де: «Аьли Кадрия бизге акырады экен», – деп тынып калгандай болса, Кадрия бизге куьлемсиреп: «Мен сизге соларды бир заман оьзим аьруьв этип окырман. Аьли уьшин бу ятлавлар иший, писпеген», – дейтаган эди. Ногай тилден окытувшымыз Оьлмес Куьсеп кызы Толубаева (яткан ери еннетли болсын): «Тьфу, машалла, Кадирбийке, ногайшады уьйкен аьдемлерден де артык биледи, соьйлеген соьзлерин ятлавга усатып айтады», – деп ога коьп кере сукланган. Орыс тилден окытувшымыз Василий Михайлович Мокринский болса, Кадриядынъ тап-таза орыс тилинде соьйлегенин бизге мысал этип келтиретаган эди. «Ол (Кадрия) совет орыс шаирлердинъ, язувшылардынъ акында айтса, деристинъ кырыннан да косып, толтырып бек анъламлы этеди, тынълаган сайын тынълагынъ келип турады», – деп оны мактайтаганы эсимде. Кадриядынъ китапханадан шыкпайтаганын кыймаслары айтпаса да, онынъ партасынынъ астында, уьстинде ятатаган калын ятлав йыйынтыклар, китаплер шайытлайтаган эдилер: Сокпагымдай яшавда ыз калдырсам, Куванышка мен дайым да толарман. Аьр соьзим мен халкка наьсип мен ашсам, Мен оьзимди наьсипли деп санарман, – деп язган шаир оьзининъ яратувшылыгын оьз халкына багыслаганын билдирип. Кадрия яшавда ыз да, сокпак та, йол да калдырды. Ятлавлары ман халкына наьсипке йол ашты, тек оьзи куванышка толалмады, наьсибине етеалмады. 1971- нши йылдан 1978-нши йыллар ишинде оьзининъ тек 4 китабин ана тилинде, 2 китабин орысшага коьширип шыгармага уьлгирди Кадриямыз. Бу ятлавлар йыйынтыклары онынъ атагын, данъкын коьтерди, куьнлевшилердинъ, явлардынъ юреклерине тийди. Олар Дагестан халк шаири Расул Гамзатов Кадрияды коьтергишлегенди коьзлери коьтере алмадылар. Куба элинде оьтеек Савдуныялык яслар фестивалине ногай халктынъ Кадрия кызы бараягын билген явлар соны ога кеширип болмадылар… «Кайда кеттинъ шоьлди таслап, коьк ягалы коьлди таслап, Кадрия», – деп Ногай шоьллигим, халкым бек туьнъилди, кайгырды. Йок, Кадрия бир якка да кеткен йок, ол бизим эсимизде, коьнъилимизде. Кадрия, сага буьгуьн халкынъ йыр шыгарады, сенинъ ятлавларынъа йыр язадылар, сенинъ атынъды кызларга тагадылар. Сен окып кутарган мектебке, сен тувган-оьскен орамынъа атынъ тагылган. Сен коьрмесенъ де, сеннен сонъ халкынъ тагы да доьрт китабинъди шыгарды. Поэзия суьювшилер Кадрияды Дагестанда, Сырт Кавказда, Россияда таныйдылар, онынъ ятлавлары баска халклардынъ тиллерине де коьширилген. Кадрия оьзиннен сонъ ясларга сезимин, суьйимин, билимин калдырды. Аявлы поэзия суьювшилер, ногай халкым! Сизге бир уьйкен тилегим: келинъиз, 14-нши карагыс куьнин «Ногай поэзия куьни» деп атап, савлай халкымыздынъ поэзия куьнине айландырып оьткерейик. Сол куьн ногай шаирлерине, язувшыларына эс этейик, яс язувшылардынъ тептерлерине коьз таслайык, шыккан янъы китаплер мен танысайык. Бу куьнди Кадриядынъ тек мерекели йылларына багыслап калмай, йыл сайын онынъ тувган куьнине багысласак, ога да уьйкен эстелик болар деп ойлайман. Мен оьзим де Кадрия ман тек бирге окып калмай, онынъ язганларын, ятлавларын суьйип окыйтаганлардынъ бирисимен. Эдиге авыл маданият уьйининъ директоры болып ислеген йылларымда Кадриядынъ ятлавларын таралтувшы да болдым. Боьтен де мен онынъ «Атама», «Ата юртым» эм сондай баска ятлавларын халкка оьзим де окып эситтиргенмен. Авылымыздынъ белгили домбырашысы Ахмат АбдулГаьний увылы (яткан ери ярык болсын) район эм республика каравларынынъ катнасувшысы, авыл, район орталыгында оьткерилген концертлерде, тойларда, байрамларда Кадрияга деп бириншилерден болып шыгарган йырын коьзден яс шыгартып йырлаганы коьбисининъ эсинде болар. Кадриядынъ атасы Оразбай Коьгий увылы (яткан ери ярык болсын), айтувлы согыс эм ис ветераны, давдан сонъ Ногай шоьлдинъ экономикасын коьтеруьвге коьп куьш салганлардынъ бириси, бек акыллы эм каьмбил киси эди. Баьриси де оьз атасындай болса экен дегенди еткереди бизге Кадрия оьз яратувшылыгында. Соны онынъ язган: «Етек малдан, ийилген оькиметтен не пайдадыр, Иелер бассыз болса», – деген сыдыралары аян шайытлайды. Оразбай Коьгий увылынынъ 4 кеделери болган болса да, кызы Кадрия да ога кереккенде аркавяркав болаягын белгилейди шаир. Ол атасынынъ атына кир тийдирмеегин ыспатлайды. Янъыларда Кадриядынъ 70 йыллыгын уьйкен сый эм муьсиревлигимиз бен белгиледик. Алла-Таала сенинъ куьналеринъди кешсин, сени Еннетке туьсирсин, Кадрия!
К.Болатов, Эдиге авылы
