Сол куьннен алып мен яс спортсменге эс эттим. Айдарханнынъ мерекеси алдында онынъ акында язайым деп ниет этип, хабарласып турган мезгилде меним эсиме тагы да бир оьзгерис туьсип кетти. Коьп йыллар алдын, Ессентуки каласынынъ орамында кыдырып юргенде, Алматыдан келген эки казах пан таныстым. Олар мундагы «Казахстан» деген санаторийде тыншаяды экенлер. Ясуьйкен дегени университетте философияды окытады экен. Ол мени касындагы йолдасы ман таныстырув уьшин спортсменнинъ атакларын айтып баслаган эди, сонъ басына бир ой келген болартагы, соьзин боьлди де, кыскасыннан: «Уьйкен спортсмен» деп айтып койды. Янъы танысымнынъ оьз йолдасы акында эки авыз соьз бен «Уьйкен спортсмен» деп айтканында сондай да уьйкен маьне эм сый-оьрмет бар эди, эм мен казах ястынъ кайдай оьлшемдеги спортсмен экенин йорык анъладым. Бу эскеруьвди сизинъ эсинъизге салувымнынъ маьнеси: мен де Айдархан Муллаевич Курманбаев акында «Уьйкен спортсмен» деп айтпага суьемен.
Айдархан Курманбаев Терекли-Мектеб авылында тувып-оьскен. Ол 4-5-нши класслардан алып, спорт пан аьвлигип баслайды, «Веселые старты», «Зарница» деген ойынларда белсен катнасады. Уьйкен классларда енъил атлетика ман, футбол ман аьвлигеди. Школады кутарып, ызгы занъ согылувга багысланган шарада ога «Районнынъ энъ ийги спортсменине» деген Сый грамота тапшырылган эди.
Ясы етип, аьскер сырасына шакырылганда, ога эл алдында эр борышын Алыс Куьнтуварда Приморский крайдынъ Платоновка каласында, Китай ман япсар касындагы Ханка коьлден узак болмаган ерде толтырмага туьседи. Аьскер сырасында да Айдархан 29-ншы дивизия уьшин футбол ойнайды. Футбол командасы сырасында ога Приморский крайдынъ Уссурийск, Дальнореченск, Спас-Дальнинск, Камень-Рыболов калаларында ярысларда катнаспага амал болады.
Аьскер сырасыннан келип, 1980-нши йыл А.Курманбаев Карашай-Шеркеш пединститутынынъ спорт факультетине окымага туьседи. Онда да ол оьзин ийги етимислери мен коьрсетеди. Айтпага, енъил атлетикадан 100 метрга шабувда Карашай-Шеркеш Республикасынынъ чемпионы атына тийисли этиледи. Черкессктеги «Спартак» ямагатынынъ агзасы болып, Пятигорск, Нальчик, Ставрополь, Тула, Сухуми калаларында ярысларда катнасады. 1981-нши йыл йогары окув заведениелер арасында енъил атлетика бойынша СССР бириншилигинде ортакшылык этеди.
Институтты кутарып келип, Айдархан Муллаевич Терекли-Мектебтинъ Джанибеков атындагы школасында физкультура окытувшысы болып ислейди, балаларда спортка, енъуьвге ымтылувга аваслык тербиялайды.
1995-нши йыл Тере-кли-Мектебте Балалар-оьспирлер спорт школасы ашылганда, А.Курманбаевке соны етекшилемеге маслагат этедилер. Школадынъ етекшисининъ, тренерлерининъ исининъ хайыры акында онынъ тербияланувшыларынынъ уьстинликлери аян шайытлайды.
Уьйкен куьез бен, оьктемсуьв мен хабарлайды Айдархан Мулла улы школадынъ уьстинликлерге етискен тербияланувшылары акында. Алан Ярикбаев – Дагестаннынъ «Анжи» футбол командасынынъ агзасы, Алибек Муждаков – Тюмень каладынъ оьспирлерининъ йыйылма командасынынъ агзасы, Ахмед Куштаков – Москвадагы «Спартактынъ» керидеги футбол командасынынъ агзасы. Оьзек те, Россиядынъ эки кайта чемпионы, Европадынъ чемпионы, бокс бойынша дуныядынъ куьмис баргышысы Рашид Янгазиев пен сав халкымыз да оьктемсимеге болады. Буьгуьнлерде ол Санкт-Петербург каласында атлары сав дуныяга белгили атаклы спортсменлер бокс бойынша Дуныя чемпионы Руслан Проводников пан, Олимпийский ойынлардынъ катнасувшысы, кеспили бокс бойынша Дуныя чемпионы Денис Лебедев пен бирге ярысларга аьзирленеди.Россия спортында Рашид Янгазиевтинъ абырайы уьйкен, ол Россияда оьз шеккисинде боксерлар арасында биринши номер болады, эм ногай кедемиз кезекли Олимпийский ойынларда ортакшылык этер деген сеним бар.
Солай ок 2000-ншы, 2002 -2003-нши йылларда бизим ДЮСШ-дынъ футбол командасы Карашай-Шеркеш ерининъ автоаварияда хателенип дуныядан эрте кеткен белгили футболшысы Андрей Мансуровтынъ эстелигине озгарылган турнирде катнаскан. Онда олимпия резервининъ футбол командалары – Владикавказдан «Алания», Краснодардан «Кубань», Ставропольден «Динамо», Пятигорсктан «Машук» ортакшылык этетаган эдилер. Сондай куьшли командалар катнасатаган абырайлы турнирде Ногай районнынъ Балалар-оьспир спорт школасынынъ командасы 2001-нши йыл сыйлы уьшинши орынды алган эди.
Избербаш каласында 2010-ншы йыл кишкей футбол бойынша 1996-1997-нши йылларда тувганлардынъ арасында бизим ДЮСШ командасы Дагестан чемпионы деген атка тийисли болган эди.
«ДЮСШ етекшиси куллыгынъда сен оьз исинънинъ тамамларына разыма?» – дегенде, Айдархан Мулла улы, юзине куваныш тоьсеп: «Элбетте, разыман, неге десе мен, йогарыда айтып кеткенлей, оьз исимнинъ емислерин коьрип тураман».
Айтып озбага тийисли, А.Курманбаев Карачаевск каласында институтта окыган мезгилинде Эркин-Юрт авылынынъ «Юлдыз» эм Икон-Халк авылынынъ «Шаьбден» деген командаларынынъ сырасында ойнап, олар ман тар байланыс туткан. Онынъ таныслыгы ман бу командалар бизим шоьлге де келип, туьрли ойынларда ортакшылык этип басладылар.
Айдархан Мулла улы – Терекли-Мектебте коьримли деген татым аьелдинъ басы. Ол оьзининъ аьели Роза ман бирге кыйын суьер, ашык коьнъилли балалар тербиялаганлар, оларга билим бергенлер эм эндиги олардынъ ис йолларына суьйинип турадылар.
Алдынгысы белгили спортсмен, буьгуьнлерде оьз усталыгын тербияланувшыларына тоькпей-шашпай берип туратаган Айдархан Мулла улы Курманбаев янъыларда оьзининъ алпыс яслык мерекесин белгиледи. Яхшылыктынъ кеши йок деп, уйгынлавшы эм тренер Айдархан Курманбаевке район яслары спорт йолында тагы да уьйкен бийикликлерге етискенди, оьзине яшавында яхшылыклар коьргенди йораймыз.
Магомет КОЖАЕВ.
Суьвретте: А.Курманбаев.
