Тувралай айтканда, республикамыздынъ орталыгында олар 1973-нши йылдан алып яшап келеятырлар. Бу йыл эстеликли эки оьзгеристи белгиледилер: аьел курганлы 55 йыллык мерекесин эм Дагестаннынъ бас каласында уьзилмей 45 йыл аьрекет эткен болжалын.
Анвар-Бек Култаев ерлиги мен Ногай районынынъ Куьнбатар авылыннан. Онынъ ян йолдасы Стамбулхан (кыз тукымы Баисова) – Карашай-Шеркеш Республикасынынъ АдыгеХабль районынынъ Адил-Халк авылыннан.
Алыстагы 1960- ншы йылда Анвар-Бек Култаев КЧГПИ-динъ филология боьлигине окувга туьседи. Бир йылдан сонъ,1961-нши йыл, сол ок окув ошагына эм сол ок боьликке яс эм гоьзел кызалак Стамбулхан да окувга туьседи. Институттынъ уйгынлаган шараларынынъ бирисинде эки яс бир-бири мен танысадылар. Бу йолыгыс яслардынъ бактысынынъ наьсипли юлдызын эндиреди, яшавларынынъ маьнесине эм мырадына сокпак салады.
1963-нши йыл эки яс окув ошагынынъ кенъ залында биринши комсомол тойында бас косып, аьел курадылар. Шатлыкта юзлеген студентлер катнасадылар. Той-шатлык 29-ншы декабрьде тувра Янъы йылдынъ алдында оьтеди.
Яслардынъ той-куванышында Карачаевск каласынынъ комсомол комитетининъ биринши секретари Геннадий Иванов та катнасады. Ол сосы оьзгерисли аьлде эки яска ырымлы савгасын – совет адабиатынынъ негизин салувшы Максим Горькийдинъ эки топламалы асарларын тапшырады. Сосы оьзгеристен сонъ йыллар озады,аьел туьзген эки яс, йогары окув ошагын уьстинликли битирип, ислеп баслайдылар. Баслапкы куьнлерде Анвар-Бек Черкесскте ногай тилинде шыгатаган «Ленин йолы» газетасында ислейди. Кесек заманнан сонъ, яс аьел Анвар-Бектинъ тувган ягы – Дагестаннынъ Ногай районына коьшип келеди. Анвар-Бек «Кызыл байрак» газетасында ислейди, Стамбулхан Абдулхамид Шаршембиевич Джанибеков атындагы мектебте орыс тилиннен эм адабиатыннан окытувшы куллыгын юритеди.
1973-нши йыл Анвар-Бек Култаевти «Дагестан» телерадио комитетине ислемеге коьширедилер. Мунда ол ногай тилиннен телерадио беруьвлерининъ биринши редакторы болып ислейди.
Стамбулхан окытувшылар кадрларынынъ усталыгын оьстиретаган институтта ислейди. Шерет-шерет пен йыллар озады. Аьел оьседи.
Буьгуьнлерде Анвар-Бек пен Стамбулханнынъ асыраган уьш увылы бар. Уьшеви де йогары билимнинъ дережесин байырлаганлар. Уьйкен увылы Пятигорскте фармацевт институтын битирген эм аьли Ямал-Ненец тарабынынъ Сургут каласында фармацевт куллыгында ислейди. Ол оьзи де балалы-шагалы болган. Ортаншы увылы Казбек йогары политехникалык окув ошагын окып битирген, аьли Махачкалада ислейди. Ол да аьели мен бирге балаларын оьстиреди. Кенже увылы ата-анасынынъ йолы ман кетти – Махачкалада Дагестаннынъ оькиметлик университетинде журналистика факультетин окып битирген. Коьп йыллар «Дагестан» радиосында иследи. Буьгуьнлерде Москвада яшайды. Бизнес пен каьрлейди.
Элбетте, кайсы ата-ана да балалары оьз йолын, наьсибин тапканына, аьел яшавынынъ сулын алганына суьйинеди, юреклери парахатлык табады. Анвар-Бек те тенълерининъ, ювыкларынынъ ишинде болганда разылыгын билдиреди: «Билесиз бе, менде уьш увылым эм уьш келиним бар. Келинлеримди кызларымдай коьремен. Келинлерим аьелдеги борышларын аьдетке коьре толтырып боладылар. Бизге, Стамбулхан экевимизге, тагы не керек?! Мен Кудайга сосындай келинлерди ырастырганга бек разыман. Эм тагы да айткым келеди: увылларым тербиялы, икрамлы.
Уьйкеним Алибектинъ кызы Марием – медколледждинъ 3-нши курс студенти. Экинши кедем Казбектинъ эки увылы бар – Джанибек эм Эмирбек. Джанибек политколледжде окыйды, Эмирбек – окувшы, 3-нши класста. Эмирбек бек талаплы, эгер шаирдинъ ятлавыннан мута калса, оьзи йорык ойлап косады эм «мен де язып боламан», – дейди. Уьшинши кедем Заурбекте 2 бала: кызы Дженнет 11-нши класста окыйды, увылы Айнурбекке аьли уьшин 4 яс. Олар йылда да бизге, атасы ман анасына, келедилер». Стамбулхан 1991-нши йылдан алып ногай тилинде балалар уьшин шыгатаган «Лашын» журналынынъ редакторы болып ислеп келеятыр. СССР Журналистлер союзынынъ Сый грамотасы ман савгаланган.
Анвар-Бек те, Стамбулхан да – Дагестаннынъ ат казанган маданият куллыкшылары. Анвар-Бек РФ Язувшылар эм Журналистлер союзларынынъ агзалары да болады. Ол – ногай эм орыс тиллеринде кара эм шаир соьз бен язылган 20 китаптинъ иеси. 1999-ншы йылдан алып Анвар-Бек Култаев Дагестаннынъ Язувшылар союзынынъ секретарининъ борышын да толтырып келеятыр.
2008-нши йылга дейим 35 йыл узагында ногай тилиннен «Дагестан» телеберуьвлерининъ биринши редакторы болып та иследи, буьгуьнлерде сосы редакциядынъ корреспонденти болады. 2018-нши йылдынъ шилле айында АнварБек Култаевтинъ журналистлик куллыгында аьрекет этуьвине 53 йыл толды. Журналист аьрекетин ол 1963-нши йыл шилле айынынъ 9-да баслаган. Ол йылларда Черкесск калада «Ленин йолы» газетада яс адабиат исшиси болып ислейди.
Соннан бери язувшы эм журналист Россиядынъ эм СНГ-дынъ ногайлар куьр болып яшайган баьри регионларында болды. Сонынъ тамамында Анвар-Бек Култаев халкымыздынъ арасында белгили аьдемлердинъ акында уьш документальли китаплерин язды. Айтувлы журналисттинъ сосы китаплери Дагестаннынъ китап баспасында баспаланып шыкканлар. Йогарыда айтылганлай, бу татым эм таьвекелли аьел оьзининъ 55 йыллык аьел яшавынынъ мерекесин белгиледи.
Оьзек те, аьел яшавы аьр дайым тегис, тынык, сыланъ болмаган. Болып кеткен тайгак йоллар да, суьринуьвлер де. Ама ашыклык, суьйимлик, яваплык оравларга енъ бермеди. Кайдай аьли уьйкен суьйиниш, разылык аьелде!
Бу аьелди тек Дагестанда тувыл, а Карашай-Шеркеш, Шешен Республикаларында, Ставрополь эм Аштархан тарапларында эм элимиздинъ баска муьйислеринде де аьруьв таныйдылар. Бу оьрметтинъ негизи – ол Култаевлердинъ алал, ак иси. Биз болсак, ногайымыздынъ сосы оьрметли ясуьйкенлерине ден савлыкты, аьел наьсибин, яратувшылык уьстинликлерди ак юректен йораймыз.
А.Капланов.
Суьвретте: Култаевлердинъ татым аьели.
