Яшавы кыска болувына да карамастан, ол оьзиннен сонъ коьплеген ятлавлар, поэмалар, эртегилер, проза кебинде язылган шыгармалар калдырган. Солардынъ бириси онынъ 24 ясында Болдинода язган «Евгений Онегин» деген ятлавлар кебиндеги оьлимсиз романы болады. Атаклы классиктинъ бу шыгармасы Россия халкларынынъ хыйлысынынъ тиллерине коьширилген.
Тоьменде ногай шаири Анвар-Бек Култаевтинъ айтылган романнынъ кенъ белгили «Татьянадынъ Онегинге хатын» ногай тилине коьшируьвин беремиз:
Хатты яздым – колдан тагы не келе?
Сизге тагы не айтайым, не соьз бар?
Суьйсенъиз сиз мага демби этпеге,
Аьли сизинъ колда баьри ыхтыяр.
Тек болсанъыз сиз сол йолдан кетпеге,
Бираз сама кызгансанъыз каьрипти,
Тасламассыз эм этерсиз наьсипли.
Бас дегенде уьндемейин турдым мен;
Ынанынъыз: уялган бу намысым,
Калар эди сизинъ уьшин билинмей,
Болган болса бираз сама уьмитим
Бизим юртта юмаларда бир сама
Ясыртыннан сизге ашык коьз сала,
Эситпеге сиз соьйлеген соьзлерди,
Ялгыз бир соьз айтып сизге юрегим,
Дайым сизди ойлап турып эректен,
Кеше эм куьн яслы этип коьзлерим;
Коьринмейди, дейди, халкка сиз бир де,
Артта калган бу юрт аьли ялка дей,
Биз… айтардай янъылык йок эш бизде,
Сизге шатпыз, тек турасыз уьндемей.
Аьши, неге келип коьрдинъ сен бизди,
Бу тынлыкта, умытылган авылда
Бир заман да коьрмес эдим мен сизди,
Болмас эди ашшы дертим, кайгым да.
Сулыбы йок, тыныш йойган юректи,
Биразлардан сувытып мен ким биле?
Табар эдим тенълес досты оьзиме,
Шынты аьел болар эдим уьйимде,
Яхшы ана болар эдим оьзим де.
Баскага!.. Йок, нелер суьйсе болсын, мен
Юрегимди бермен энди, бил оны:
Кысмет солай: сеники мен, досым, мен
Солай язув эткен коьктинъ язувы.
Багысланган баьри оьткен оьмирим,
Сени минен йолыгувга, аявлым;
Мага сени савкат эткен Таьнъирим,
Оьлген шеким сенсинъ арка таявым.
Туьслеримде келе эдинъ яныма,
Тез де… ол туьс тувыл, уяв ойларым:
Кирип келдинъ, мен сол саьат анъладым,
Саьспекледим, мен суьювден ялладым,
Мине меним суьйгеним деп ойладым.
Авазынъды эситтим мен, тувыл ма?
Соьйлей эдинъ мени минен тынлыкта:
Тураганда мен кушаклап бавырымды,
Дува мынан суьюв дертим, маразды,
Языкларга колым созган шагында.
Коьзим юмып коьз ашканша алгасап,
Эсинъде ме, ай, сен аьзиз уьлертки,
Алас-кулас болып коьзден оьткенинъ,
Бек шат болып, усап шынты ашыкка,
Сыбырынъ ман сеним салып кеткенинъ?
Сен кимсинъ: маьлиек пе, саклавшы,
Яде авыр намарт алдавшы?
Айтканларым ялган болса, кешсене.
Бослык сама бу, белкиси, баьриси,
Юрегимнинъ шек алувын шешсене:
Бизге баска кысмет сама йок па экен?
Кой, кайгырма!.. мен тартынмай беремен
Болганымды сенинъ каты колынъа;
Сени эслеп мен коьзяслар тоьгемен,
Коршалавынъ керек меним яныма.
Ойлап кара: мен бу якта ялгызбан,
Бирев сама мени мунда анъламай,
Эсим меним талады, булай калув ярамай –
Мен тынлыкта бек заьр болган бир кызбан.
Яным коьзлей: бир карас бар келисли,
Йылы эс бер, уьмитимди канатла,
Яде болса бу туьслерди наьлетле!
Булай соьзлер уьшин наьлет тийисли!
Битиремен! Окып шыгув бек кыйын;
Уяламан, корккан шаркым калтырай…
Мага таяв сиз этеген сосы сый,
Ога оьзим берилемен тартынмай…