Ингушетия Республикасынынъ Назрань районынынъ Плиево юртында Сунжа йылгасынынъ сол ягасында ногай ханнынъ «Борга Каш» деген кешенеси орынласкан. Ол тенъиз оьлшеминнен 652 метр бийикликте ерлескен. Кешене тек Ингушетия Республикадынъ юртында тувыл, савлай Сырт Кавказда энъ де бурынъгы мусылман эстелиги болады.
Ердеслеримиз элимиздинъ туьрли муьйислеринде куллык этедилер, аьел курадылар, алдына салган мыратларын толтырмага шалысадылар, уьстинликлерге етиседилер.
Тарих эстелиги_________ Аьжи-каладынъ бойында Ак каялар туьбинде, Косылыскан эки сув. Кобан мынан Йилиншик, – Экеви де сербет сув.
Оьнерли ясларымыздынъ саны йыл сайын оьсип барады. Олардынъ сахнада кеспилик ягыннан оьсуьви, халк атыннан шыгып ногайымыздынъ атын данъклатувы миллет ваькиллеримиздинъ юрегин коькке дейим коьтерип, оьктемлик коспай болмайды.
Ногай халкынынъ алтын фонды___________ Буьгуьнги эскеруьв макалам ногайдынъ зейинли аьдемлерининъ бириси, биринши ногай кеспили опера йырлавшысы Кошманбет Тангатарович Зарманбетовтынъ оьткен яшав эм яратувшылык йоллары акында болады. Бу йылдынъ шилле айында данъклы композитор 65 ясына толаяк эди. Тек оькинишке, 1990-ншы йылдынъ канътар айында ол яшавдан замансыз эрте кетти.
Окытувшы. Аьр бир аьдем оны ман таныс. Окытувшы мектебке янъы келген балады билимлендируьв дуныясына алып барады. Шынты окытувшы балаларды, оьзининъ сайлаган кесписин терен суьюви мен баскаланады эм айырымланады. Ол коьп заманлар узагында баскаларга коьрим де болып келген.
Россия Федерациясынынъ маданият министерствосынынъ, Поленов атындагы Россиядынъ патшалык халк яратувшылык уьйининъ, «Дагестан» патшалык телерадиокомпанияларынынъ колтыклавы ман 2003-нши йылдан алып, Дагестан Республикасынынъ маданият министерствосы ман республикалык халк яратувшылык уьйи «Радуга» атлы яратувшылык шарасын озгарадылар.
Юрек – аьдем шаркынынъ кан ювырысын канагатлайтаган муьше, эм бир куьннинъ ишинде уьйкен куллык этеди. Бир куьн эм кеше ишинде юректен оьтетаган каннынъ оьлшеми 7-10 литр болады. Бир йыл ишинде юрек маразы элимиздинъ 900 мынъ аьдемининъ яшавын аькетеди. Россияда юрек пен байланыслы авырувлар 17 миллион аьдемде бар.
Йылдынъ аьр бир шагында аьдем оьзининъ бетининъ терисининъ акында каьр шегуьвининъ йорыгы туьрли болмага керек. Куьзде тери айырым каравды куьтеди. Неге десе язда исси куьннинъ коьзи беттинъ терисин курытады, сол аркалы тери туьлейди эм онда пигментли татлар боладылар. Солай ок алдыда – сувык елли куьнлер эм аязлар.
Окытувшы. Кайдай янга якын соьз. Ол аьр биревдинъ яшавында уьйкен орынды тутады. Онынъ берген маслагатлары, билими, тербиясы аьр кайсымызга бек баа. Мектебти кутарганнан сонъ коьп йыллар оьтсе де, окытувшыдынъ окувшысынынъ алдында сыйы азаймайды, кене де оьскен сайын аьдем онынъ эткен исининъ баасын боьтен де ийги анълайды.
