Онынъ да себеби йок тувыл. Бестав ногайы Арслан Шабан улы ман косылып язган олардынъ «Карайдар ман КызылГуьл» дестаны ана тилиндеги поэзиямыздынъ йогары оьнерли классикалы уьлгиси болганына шайыт болып токтаганмыз. Халкымыздынъ белгили аьлимлери Абдул-Хамид Джанибеков пан Джалалдин Шихмурзаев сосы шаирдинъ яратувшылыгына уьйкен бааларын бергенлер эм онынъ язганларын тешкеруьвли кепте караганлар. Ол да коьп заттынъ акында айтады демеге керек. Онынъ акында йылы соьзлерин баска аьлимлеримиз, язувшыларымыз да аз айтпаганлар дер эдик. Аьли де айтылаягына эм язылаягына эш бир шек те болмас… Бар болган материалларга коьре, Фахруддин Абу Шахман улы 1808- нши йыл тувган эм 1883- нши йыл дуныядан кеткен болып коьринеди. Соны ман быйыл сосы зейинли шаиримиз тувганлы 210 йыл болады. Ногай ямагаты арасында Фахруддинге «шаьйде» деселер де, ол атаклы йыршылар мектебин туьзип, коьплеген йыршылардынъ окытувшысы болып турган экен. Олар ман сав куьн узагында бурынгы ногай йырларын уьйренгенлер эм сонъында косылып халк арасында йырлайтаган болганлар. Джалалдин Шихмурзаевтинъ токтастырувы бойынша, Фахруддин белгили болган «Эгиз» эм «ГуьлЭнвер» деп аталган эки суьюв дестанын да язып калдырган. Фахруддин шаир де белгили болган шаирлеримиз Хозрай Тиекли, Сыдыкбай Алхайдардай болып, оьз яратувшылыгында бурынгы ногайдынъ китап тилин кулланып келген. 1879-ншы йылда Фахруддин, Аштархан губерниясында алабугат ногайлары арасында кыдырып юргенде, Бестав ногайларыннан келген Арслан Шабан улы Караев пен танысады, эм олар экеви косылып, халкымыздынъ аьлемет тил, эдаплык байлыгы болып токтаган «Карайдар ман КызылГуьл» дестанын ойлап шыгарганлар. Сол дестанда Карайдардынъ соьзлерин Арслан Шабан улы эм Кызыл-Гуьлдинъ соьзлерин Фахруддин Абу Шахман улы язганлар. Сосы дестанга келеек 2019-ншы йыл 140 йыл толмага каралады. Аьлиги заманда бизим окувшы балалар эм студентлеримиз Фахруддин Абу Шахман улы язып калдырган асарларын уьйренип келедилер. Аьли белгили сол дестаннан Кызыл-Гуьлдинъ айткан соьзлерининъ бир уьзигин газета окувшыларынынъ эслерине янъыдан салсак, ийги болар эди деп ойлаймыз.

Кызыл-Гуьл: («Карайдар эм КызылГуьл» халк дестаныннан)

Кара ерге кар явса,

Кара бавырым саз болар.

Хажы-Тархан коьзеллер

Соьйлемеге наз болар.

Кекеллери кыйылып,

Яланъ селпик кыз болар,

Йоктыр Хажы-Тарханда

Мендей коьзел аз болар.

Ал-Йийреннинъ астында

Ары да бери кезерсинъ.

Кабагынъ ман касынъды

Явып меннен безерсинъ.

Яхшы мынан яманды

Онда барсанъ, сезерсинъ.

Ал-Йийренди ойнатып,

Алдынгыдай шаппассынъ,

Йоктыр Хажы-Тарханда

Мендей коьзел таппассынъ.

Куйрыгы кыз шашындай,

Ал-Йийренинъ сылув ат,

Болмас Хажы-Тарханда

Меним теким коьзел зат.

Кара ды меним касларым,

Ак кагытка язган хат,

Бурынгыдан калгандай

Бу айтканым акыйкат,

Ат оьлтирип таппассынъ,

Ян Карайдар, мендей зат!..

Быйылдынъ 1-нши кырк кийик айынынъ куьнинде янъы окув йылы басланады эм онынъ басланувы ман бизим ногайлар яшайтаган баьри де регионларындагы мектеблерде эм маданият ошакларында халкымыздынъ зейинли шаирининъ мерекесине багысланган шаралар оьткерилсе, оьзек те, ийги болар эди. А.Утеев, Махачкала.