Йылды авыстырып янъысы келеди, эски тарихке оьз белгилери мен кетеди. Йыл озып кеткеннен сонъ, коьбиси озган йылда болган кайбир оьзгерислерди озган заманда эслерине алып баслайдылар. Оьз исининъ тамамларын келтиреди ваькилли ис орынында олтыратаган аьдемлер де. Оннан сонъ олар да келеекке янъы мыратлар салып, планларын туьзип баслайдылар.
Буьгуьн биз Орта-Тоьбе авыл аькимбасы Алавдин Шанев увылы Карагулов пан йыл тамамлары эм ол, сол ис орында аьрекетин бардырган йыллары ишинде авыл еринде этилген куллыклар акында хабарлавымызды юриттик.
Авыл поселениелер алдына, ерли самоуправление акында законга коьре, аз борышлар салынмайды. Солай болмага да керек, авыл еринде етекши болув да енъиллерден тувыл, неге десе сен кайда болсанъ да, бир аьелдинъ басындай болып, олардынъ кызыксынувларын, кайдай болса да, якламага керек боласынъ. Оьз ойларынъ ман олардыкы карсылас болса да, кыскаша айтканда, авыл етекшиси оьз ердеслерининъ яшавларын онъайлы этер уьшин баьри куьшин де салмага керек болады.
– Алавдин Шаневович, сиз Орта-Тоьбе авыл етекшиси болып бу ис орынга келгенли уьш йылга ювыклап келеди, сол йыллар ишинде авыл администрациядынъ эм сонынъ етекшисининъ куллыгы кайдай экенин анълагандырсыз?
– Баслап – оьзимиздинъ алдымызга патшалык пан салынган борышларды толтырув, авылымыздынъ оьрленуьвине эм оьсуьвине баьри куьшти де каратув.
Авыл поселениесининъ администрациясы, баска власть органлары ман тенълестиргенде, халкка ювык дегени болады эм оьз коьзи мен онынъ маьселелерин де коьрип турады. Биз оьзимиз де сол халк арасыннан шыкканмыз эм олар ман бу ис орынга келгенде де бирге болмага шалысамыз, олар да бизим этетаган исимизге коьре баа бередилер. Ушынын айтсак, администрациядынъ онъайлыгы финансирование мен байланыслы болады, сонынъ уьшин оьтирик антларды да бермеге суьймеймиз. Муниципаллык туьзилислерининъ аькимбасларына ерли соравларды йогары дережеде толтырув да кыйынлы болатаган ерлер боладылар. Энъ де маьнели соравлардынъ бириси – экономикалык оьрленуьв, солардынъ шешилуьви авыл поселениесининъ бюджетиннен себепли болады.
Сол да тувра авыл яшавшылары ер эм муьлк уьшин налог тоьлевден себепли болады десек, оьтирик тувыл. Авыл поселениесининъ аькимбасынынъ бас борышларына – авыл яшавшыларынынъ баьри аьризелерине де явап беруьв де киреди.
– Мине тарихке тагы да бир йыл кетти, аьр бир аьдемге бир белги мен эстеликли де болаяк, сизге оьткен йыл кайтип оьтти, энди алдынъызга кайдай борышлар саласыз?
– Ызгы эки йыл авыр йыллар деп санайман, Россия элининъ яшавшыларына, савлай ер юзининъ аьдемлерине де, коронавируслы маразы коьп зыян аькелди. Сол зыян келгенлер ишинде бизим Дагестан Республикамыздынъ, сол санда бизим Ногай районымыздынъ эм меним Орта-Тоьбе авылымнынъ яшавшылары да бар. Бу ерде авыл медициналык ис аьрекетти бардыратаган йолдасларга оьз разылыгымды билдиремен. Олар арымай-талмай авырыганларга да барып, эмлев куллыкларын да этедилер, маразга карсы вакцинация уьстинде де ислейдилер.
– Алавдин Шаневович, бу куьнлерде Орта-Тоьбе авылы Ногай районымыздынъ ярасык, коьркли авылларынынъ бириси болады.
– Оны дурыс айтасыз, авылымыз бу куьнлерде бек коьркленген, янъы мектеб, авыл ортасында ерлескен маданият уьйининъ алдында балаларга ойнамага майдан, авыл ишиндеги асфальтли йол – баьриси де авыл яшавшыларына онъайлык. Суьйинемиз сол онъайлыклардынъ авылымызда болганына. Йолдынъ болувына авыл яшавшылары Даниял Зарманбетов пан Далгат Апшиковтынъ Россия Президенти Владимир Путинге хат язувлары себеп- лик этти. Олар язган хат тийисли ерге етип, федераллык программа бойынша йол курылысы басланды. Оьзек те, «Ногайский район» МР администрация етекшиси Мухтарбий Аджековтынъ да авылымыздынъ оьрленуьвине коскан уьлиси аз тувыл. Ога да уьйкен разылыгымызды билдиремиз. Оьзимиз де йыйналатаган налоглар аркалы авыл ишинде ярастырув куллыклар этемиз. Ногайда айтылганлай, «Оьлисин сыйлаганнынъ, тириси аш калмас», сога коьре тапкан карыжларга оьликке дейим йол курдык. Электроярык пан маьселелер болатаган эди, аьли сол маьселе де тайдырылды, керекли ерге трансформатор салынды. Аьли уьшин артскважина казылады, куллыклар тамамланув аьлде.
– Авылынъызда маьселелер де бардыр, солар акында да айтып кетсенъиз аьруьв болар эди.
– Оьзек те, маьселе болмай болмайды, ислеген аьдемнинъ янъылыслары да болады, соларды туьртип коьрсететаганлар кашан да бар. Бар маьселелерди биз кезеклеп тайдырув уьстинде ислеймиз. Алдымызда бизим поселение туьзилисине киретаган Уьйсалган авылында газификация этпеге ниетимиз бар, сол эки авыл орталарындагы йолды да карамага суьемиз. Солай ок, Орта-Тоьбе авылынынъ орта бетинде орынласкан спорт майданын да патшалык программа бойынша янъыртпага ниетленеди. Кыскаша айтканда, ниетлеримиз де осал тувыл, «Ногайский район» МР администрациясы ягыннан да колтыклавымыз бар.
– Савболынъыз, Алавдин Шанев увылы, бизге айырган заманынъыз уьшин, келеекте сизинъ авылынъызга тек оьрленуьвди, оьсуьвди йораймыз.
Хабарласувды
Г.Сагиндикова юриткен.
Суьвретлерде: А.Карагулов ис орынында; Орта-Тоьбе авылында курылган майдан.
