Сайлавлар _____________________

Янъыларда сайлавларга багысланган йыйын Ногай район маданият уьйинде болып озды. Йыйында «Ортакроссиялык сайлавын озгарувда ерли самоуправление органларынынъ демевлиги акында эм Россия Федерациясынынъ Конституциясына киритилген туьрленислерди макул коьруьв соравлары бойынша Ногай район еринде сайлавды озгарувына территориаллык эм участковый сайлав комиссияларынынъ аьзирлиги акында» деген тема каралды. Йыйыннынъ куллыгында ортакроссиялык сайлавына аьзирлик коьруьв эм оны озгарув заманына куратор болып белгиленген, Дагестан Республикасынынъ дин ислери эм миллет политикасы бойынша министри Энрик Селимович Муслимов ортакшылык этти.

– Йыйын катнасувшыларынынъ эм оьзимнинъ атымнан Энрик Селимовичти Ногай еримизде хош коьремен, ога етимисли исин, ден савлыкты эм онъайлыкты йорайман, – деп баслады эм йыйынды ашты «Ногайский район» МР администрациясынынъ аькимбасы Мухтарбий Аджеков.

Россия Федерациясынынъ Конституциясына туьрленислер киритуьвди макул коьруьв соравы бойынша ортакроссиялык сайлавларын озгарув куьни 2020-ншы йылдынъ шилле айынынъ 1-нши куьни деп, Россия Президенти В.Путиннинъ 2020-ншы йылдынъ тамбыз айынынъ 1-нши куьниндеги №354-нши Карары ман белгиленген. Россия яшавшыларынынъ суьйген заманында тавысын бермеге амалы болсын деп, сайлавлар тамбыз айынынъ 25-нши куьниннен алып 7 куьн ишинде озгарылаяклар. Тийисли карары Дагестан Республикасынынъ Аькимбасы В.Васильев пен алынган. Район администрациясы биргелес МО авыл поселениелери мен ортакроссиялык сайлавларын йогары ямагат-политикалык оьлшемде аьзирлевде эм озгарувда айырым куллыклар юритилип келедилер. «Россия Федерациясынынъ Конституциясына туьрленислерди киритуьвди макул коьруьв соравы бойынша ортакроссиялык сайлавларын «Ногайский район» МР-нда аьзирлевин эм озгарувын уйгынлавда сайлав комиссияларына ярдамласув акында» деген 2020-ншы йылынынъ тамбыз айынынъ 4-нши куьниннен алып район аькимбасы ман карар алынган, ис куьби туьзилген эм онынъ тизими де беркитилген.

Ортакроссиялык сайлавларына аьзирлик коьруьвди эм озгарувды уйгынлавда сайлав комиссияларына демевлик этуьв бойынша негизли шаралардынъ Планы туьзилген, Планды толтырувшылары эм онынъ пунктларын яшавга шыгарылувынынъ заманлары белгиленгенлер. Район администрациясынынъ аькимбасынынъ карары бойынша сайлав участоклары орынласкан объектлерин тергев уьшин ис куьби туьзилген. «Ногайский район» МР администрациясынынъ аькимбасынынъ ямагатлык кавыфсызлыгы бойынша орынбасары Б. Ярлыкапов етекшилейтаган ис куьби мен сайлав участокларынынъ баьри меканлары да от туьсуьв кавыфсызлыгынынъ талаплавларынынъ келисуьвине, терроризмнен карсы коршаланувына, резервли электроэнергия ман канагатлав булагынынъ эм оргтехникасынынъ бары тергелгенлер. 21 сайлав участокларына бараяк район администрациясынынъ ваькиллери белгиленгенлер. «Шоьл тавысы» республикалык газетасынынъ бетлеринде эм социаллык тармакларында сайлавларга аьзирлик юруьви, сайлав озгарылувынынъ йорыгы акында билдируьвлер этилинеди. Ис куьбининъ йыйыны озгарылган. Йыйында ерли самоуправление, ыхтыярды саклав органлары, ГО службалары, жилищно-коммуналлык хозяйствосы учреждениелерининъ алдында ямагат йорыгын коршалавды, от туьсуьв эм террористлерге карсылык кавыфсызлыгын канагатлавы эм сайлавларга аьзирленуьви, оны озгарув заманында ЖКХ объектлерининъ белсенли куллык этуьви бойынша айырым борышлары салынган эдилер.

Ортакроссиялык сайлавы коронавирус пандемиядынъ авыр аьллеринде оьтеек. Сайлавды уйгынлавда Ногай районынынъ территориаллык сайлав комиссиясы эм участковый сайлав комиссиялары эт кызувды тергемеге, сайлав оьтеек меканын коьп кере дезинфекцияламага, меканга киреектен алдын сайлав катнасувшыларынынъ колларын дезинфекцияламага, антисептик амалларын эм бир кере кулланатаган резин колгапларын, маскады бермеге яваплылар. Сонынъ уьшин баьри участковый сайлав комиссиялары сайлавды уйгынлавшыларынынъ эм солай болып, тавыс беруьвшилерининъ де инфекция юктырув кавыфсызлыгы уьшин антисептиклер мен, керекли дезинфекциялык, коршаланув амаллары ман канагатланганлар. Сайлав участокларында санитар-эпидемияга карсы шараларды озгарув бойынша Роспотребнадзордынъ баьри талаплавлары эм маслагатлары да тутылмага кереклер. Тавыс беруьвде катнасувшыларынынъ кавыфсызлыгын канагатлав эм ден савлыгын саклав биринши орында турады. Участковый сайлав комиссиясынынъ агзалары, коьз салувшылар, район администрациясынынъ ваькиллери эм СМИ куллыкшылары ман колгаплар эм маска йорыклары тутылмага тийисли.

Районнынъ иш ислер органлары алдында канагатлав бойынша мундай яваплы борышлары турадылар:

– ямагат йорыгын эм кавыфсызлыгын, сайлав комиссиядынъ меканын коршалав;

– янъы яшайтаган ерине регистрация эткен гражданлардынъ алдынгы яшав ериндеги регистрациясын тайдырмага, баска болып РФ гражданиннинъ паспорты аьзирленетаган шакта, кесек заманга менликти шайытлайтаган удостоверениесин беруьв ;

– сайлавлар оьтуьв куьн уьйкен авылларында УИК меканын стационарлы металлодетекторлары ман, техникалык объективли тергев амаллары ман ярастырув.
Ногай РЭС етекшилеви канагатламага керек:

– ортакроссиялык сайлавын озгарув уьшин куллык этетаган объектлеринде электроэнергия ман канагатлавы бузылса, Ногай РЭС оны туьзетпеге аьзир болмага;

– сайлавлар озгарылаяк объектлерининъ электроэнергия ман канагатлавын тергемеге.

Сайлавлар куьнине дейим № 29 ОАО «Ногайское ДЭП» пен авыллар ара коьлик байланысын токтатпас уьшин, йолларды тегислев, туьзетуьв, йолдагы шукырларын ярастырув куллыклары озгарылмага керек.

Авыл поселениелерининъ ерли самоуправление органлары алдында энъ маьнели борышлар турадылар.

Ис куьбининъ йыйынларында биз коьп кере бу соравларынынъ шешилуьвин караганмыз.

Буьгуьнлерде:
– участковый сайлав комиссияларына керекли меканлары, сонынъ ишинде, тавыс беруьв эм документацияларды саклав меканлары да тегин берилгенлер;
– ортакроссиялык сайлав катнасувшыларынынъ списогын токтастырув эм туьзуьв уьшин территориаллык сайлав комиссияларынынъ тавыс береек катнасувшылары акында билдируьвлер, оьлген гражданлардынъ акында фактлар бериледи;
– участковый сайлав комиссиялары компьютерлик оборудованиеси мен канагатланган, ама аьли де бир кере авыл аькимбаслары алдында мундай соравларынынъ шешилуьвин коьтермеге суьемен:

Участковый сайлав комиссиясына, Россия Федерациясынынъ законодательствосы ман токтастырылган сайлав комиссияларынынъ ыхтыярларын канагатлав уьшин, коьлик эм байланыс амаллары ман канагатлав;

– алыс болган ерлерде сайлавды озгарув уьшин сайлав ерине участковый комиссиядынъ агзалары ман бирге аз деген 2 коьз салувшылары да (наблюдатели) барувына бир неше олтырув орынлы коьликтинъ берилуьви;

– сайлав комиссиясы орынласкан меканлардынъ, ортакроссиялык тавыс беруьв боьлмелерин резервли автономлык электроэнергия ман канагатлав;

– ортакроссиялык сайлавынынъ эм сайлав комиссияларынынъ меканларын кавыфсызлык ягыннан канагатлав;

– ортакроссиялык сайлавын озгарув уьши тавысын бермеге келген сакатларга, оьзлери юрип болмайтаган яшавшылар куьбине меканды айырым алатлары ман ярастырув.
«Шоьл тавысы» республикалык газетасынынъ редакциясына:

– сайлав комиссиялары ман берилген токтасларды эм баска билдируьвлерди тегин баспаламага;

– ортакроссиялык сайлавынынъ аьзирлиги эм озгарылувынынъ юруьви акында сайлав комиссиялары ман берилген билдируьвлердинъ баспалавын канагатламага.

– Район администрациясынынъ ваькиллерине шакырув этемен.

Сиз, эртеректен оьзинъизге беркитилинген сайлав участокларына барып авыл аькимбаслары ман бирге ортакроссиялык сайлавын озгарувы, сайлав участокларынынъ аьзирлиги, меканнынъ кавыфсызлык ягыннан канагатланувы бойынша соравларын шешпеге керексиз. Баска болып, сайлав оьтуьв куьнинде эм оннан бир куьн алдын ерли самоуправление органларына, савлыкты саклав, коьлик, электроэнергия эм газ бан канагатлав организацияларына куллыкшылардынъ дежурствосын уйгынламага шакырув этемен.
Соьзимнинъ сонъында элимиздинъ негизли документи – Конституцияга туьрленислер киритуьв бойынша сайлавды районымыз Роспотребнадзордынъ талапларын тутып эм шаралар Планы бойынша аьрекетлеп, баьри органлардынъ эм службалардынъ биргелес шалысувы ман тийисли оьлшемде озгараягына сеним этемиз, – деди М.Аджеков.
Алдыга салынган борышлар тийисли дережеде толтырылаягына уьйкен сеним этип, «Ногайский район» МР администрациясынынъ аькимбасы М.Аджеков келген конакка оьз разылыгын билдирип, йылы аманласты. Йыйын уйгынлы аьлде оьтти.

Э.Кожаева,
бас редактор.