Ногайлар коьшпели халк болган, олардынъ бурынгы аьдеттеги аьрекетининъ бириси атлар саклав эди. Немец элгезери, географы, тарихшиси Адам Олеарий язган: «Ногай атлар куьшли эм шыдамлы». Сырт Кавказда атлар саклавдынъ оьрленуьви Караногайда энъ де йогары болган. Буьгуьнлерде биз суьйиниш пен яс несил бурынгы аьдетлерди саклайтаганына шайыт боламыз. Соьйтип, коькек айынынъ 23-нши куьнинде Куьнбатар авылында атшабыс озды. Бу шарадынъ уйгынлавшылары «Казыят» саваплык фонды эм Куьнбатар авыл администрациясы болды. Солай ок атшабысты уйгынлавда эм оьткеруьвде авыл фермерлери, «Куьнбатар» атлар клубы белсен катнастылар. Сондай атшабыс Куьнбатар авылында бес йыл узагында оьтеди. Быйыл шара Ораза байрамга багысланган эди. Шарадынъ конаклары ДР авыл хозяйство эм азык-туьлик министри М.Аджеков, дин эм ямагат аьрекетшиси, «Казыят» общинасынынъ председатели Р.Акказиев, «Ногайский район» МР администрациясынынъ аькимбасы Д.Эсиргепов, Ногай районынынъ Депутатлар йыйынынынъ председатели Р.Байманбетов, олимпиада чемпионы А.Батыргазиев ортакшылык эттилер. Солай ок конаклар Махачкаладан, Хасавюрттан, Буйнаксктан, Ботлихтан, Шешен, Карашай-Шеркеш Республикаларыннан, Алтайдан, Башкортостаннан, Казахстаннан келдилер.
– Сондай шаралардынъ озгарылувы – ногайлардынъ бирлестируьви, баска халклар ман дослыкты эм байланысты саклав эм беркитуьв, яс несилди ата-бабалардынъ ийги аьдетлери мен таныстырув, – деп хабарлайды шарады уйгынлавшылардынъ бириси З.Койлакаев. Агалы-инили Залимхан эм Фазиль Койлакаевлер «Куьнбатар» атлар клубында ислейдилер, олар ерли атлар йынысын янландырувга оьз уьлисин косадылар. Атшабыстынъ бир ювырувы олардынъ уьйкен атайы, Уллы Аталык согысынынъ ветераны О.Койлакаевтинъ эстелигине болды.
Хошлав соьзи мен шарадынъ уйгынлавшылары эм конаклары шыгып соьйледилер. Ызгы йылларда атшабыс Куьнбатар авылында йогары кеспилик дережеде оьтеди. Пятигорск каласыннан ипподромнан тоьрешилер коллегиясы келеди, олар аьдиллик пен карайдылар эм токтаслар аладылар. Авылшылар да оьз коьмегин этедилер. Соьйтип, фермерлер Махмуд, Мурат Акмурзаевлер ювырув тоьгеректи аьзирлевди мойынына аладылар, авылда киши ипподром атшабыска аьзирленеди. Атшабыста кеспили жокейлер катнастылар – М.Капушев, С.Лавриков, А.Падучев, Е.Тарасов, И.Межи- дов, Н.Сериков эм баскалар.
Атшабыста 9 ювырув болды – Ораза-байрамнынъ, Дагестан Халк поэти Р.Гамзатовтынъ 100 йыллыгына, Шора-Батырга («Ногайский район» МР аькимбасынынъ), ДР авыл хозяйство эм азык-туьлик министри М.Аджековтынъ, Куьнбатар авылынынъ, Уллы Аталык согысынынъ Баьтири Х.Кумуковтынъ 110 йыллыгына, Уллы Аталык согысынынъ ветераны О.Койлакаевтинъ, Суьйимбикединъ эм «Ерли атлар йынысын янландырув» баргылары. Шора-Батыр баргысына ювырувда олимпиада чемпионы А.Батыргазиевтинъ аты катнасты, ол экинши орынды алды. Баргыды данъклы ердесимизге «Ногайский район» МР аькимбасы Д.Эсиргепов тапшырды. Айванларга азык шыгаратаган «Аскор» кампаниясы (Буйнакск районы) катнаскан баьри атларга тегин азык берди. Шарадынъ ызында ол тоьрешилер энъ де ийги ат деп белгилеген айванга 300 килограмм ун савкатлады, сол савкат Тукуй-Мектеб авылыннан келген аттынъ иесине берилди. Солай ок Ораза-байрам баргысына ювырувдынъ аьр бир катнасувшысына уйгынлавшылар 10 мынъ маьнет акша тапшырдылар.
Атшабыс барысында «Октан атув», «Авдарыс» ярыслар озгарылды. Шарада 3 мынъга ювык аьдем болган. Енъуьвшилерге баргыларды министр М.Аджеков, район басшысы Д.Эсиргепов, «Казыят» общинасынынъ председатели Р.Акказиев эм баскалар тапшырдылар. Уйгынлав ислерди авыл администрациясы оьткерди, катнасувшыларга туьски эм кешки ас ашаттылар, ногай миллет асларын таттырдылар.
Атшабыс катнасувшыларынынъ айтувы ман, байрам бек кызыклы болып оьтти. Сондай шаралар халкларга бир-бирисининъ маданиятын, аьдетлерин билмеге, ясларга бизим халкымыздынъ бурынгы яшавын, олар озгарган байрамларын, ойынларын коьзлери мен коьрмеге амал береди.
Г.Бекмуратова,
ДР ат казанган маданият куллыкшысы.