Ногай хатынлар кайсы ерде де алдыда, кайсы куллыкты да сулыбы ман толтырып биледилер.
Ис орынында да, уьйшиликте де арув-талувды билмей, алдыга ымтыладылар. Олар элимиздинъ кайсы муьйисинде яшаса да, миллет аьдетлерин сакламага, оьз балаларын ногай тилине уьйретпеге шалысадылар. Ногай районынынъ берекетли Куьнбатар авылында тувып-оьскен Альфира Курманова (кыз тукымы) бу куьнлерде Сургут каласында оьз аьели мен яшайды эм сол калада ис аьрекетин бардырады. Ол Карашай-Шеркеш патшалык педагогикалык университетининъ биология эм химия факультетин уьстинликли окып тамамлаган сонъ, ис аьрекетин Шуьмлелик авыл мектебинде баслаган. Кыскаяклы бу мектебте балаларга билим эм тербия беруьв исин 12 йыл узагына бардырган. Сонъ ол ян досы Вазир Шабагатов пан Сургут каласына ислемеге кетеди. Мунда келген баслапкы йылларда кыскаяклы туькенде ислейди, ама бу ис онынъ янына якын тувыл экенин тез анълайды. Альфира Шабагатова туькенде ислеген йылларда суьйген исин эм балаларды сагынады. Сонъ Сургут каласындагы «Василек» балалар бавында тербиялавшы болып ислеп баслаганда, онынъ яны суьйинишке эм рахатлыкка толады. – Балаларсыз оьз яшавымнынъ акында ойлап та болмайман. Саьбийлер мен ислев кыйын эм айлак та яваплы болса да, бек кызыклы. Тыншаюв куьнлерде де уьйде компьютер алдында олтырып, куллыгыма аьзирленемен. Куллыкта болса, бир такыйка да бос турмаймыз, балалар артыннан караймыз. Олардынъ ден савлыгынынъ кавыфсызлыгын тешкерип каравдан оьзге, балалар бавында билимлендируьвге де уьйкен эс этилинетаганын билесиз. Балалардынъ коьнъилли, тири коьзлерин коьрип, баьри кыйынлыкларды мутаман. Куьн сайын балалыкка кайтып болувдан артык не бар дуныяда? – дейди суьйикли иси акында тербиялавшы. Альфира Шабагатова (суьвретте балалар ман) ийги иси уьшин бир неше Сый грамота ман савгаланган. Вазир эм Альфира Шабагатовлар эки увыл эм бир кыз тербиялаганлар. Олардынъ увыллары Сургут каласында оьз ислерин уьстинликли бардырадылар. Уьйкени аьел курып, ата-анасына балдан таьтли уныкты савгалаган. Шабагатовлар кишкей кызы Равзатка тетесининъ атын такканлар. Оьз кайынанасын Альфира Сейдахметовна йылувлык пан эскереди: «Кайынанамнынъ мага коьп коьмеги тийди, эки кедемди оьстирмеге ярдам этти. Ол коьп йыллар узагына Куьнбатар авылында акушерка болып ислеген, авылдаслар сырасында сый-абырайы уьйкен эди. Тек кызымызды ол коьрмеди». Тувган ериннен алыс ерде яшап, аьрекетлерин бардырса да, Шабагатовлардынъ аьели йыл сайын яз шагында Куьнбатар авылындагы уьйине кайтадылар. «Сырт яктан кайтканда, уьйимиз бир мунълы болып сезиледи, сонъ азбарды оьленнен тазалап алган сонъ, уьйимиз тасланып калган йок деп, янымыз парахат болады. Эндигиден армаган аьелимиздинъ ваькиллери шеретлеп, май айыннан алып август айына дейим, авылдагы уьйимизде турайык деген ойга келдик. Ногай шоьлден алыста ислесек те, куллыктан келип, уьйимизде тек ногайша соьйлеймиз, балаларга тилди мутпанъыз, оьзинъиздинъ балаларынъызды да уьйретинъиз деген насихатты беремиз. Оьзек те, тийисли тыншаювга шыкканда, тувган еримизге кайтаякпыз, балаларымыз да соьйтип айтадылар», – деп боьлиседи Альфира Сейдахметовна. Кишкей халкымыздынъ аьр бир аьдемининъ юрегинде оьз халкына уьйкен суьйим болса, тилимиз де, соны ман бирге халкымыз да оьмирлер яшар эм оьрленер.
Н.Эрежепова.
