Быйыл 5-нши августта Япониядынъ бас каласы Токиода озып турган XXХII язгы Олимпиада ойынларында россия боксеры, ногай ясымыз, Нижневартовск кала яшавшысы (асылы ман Дагестаннынъ Бабаюрт районынынъ Геметюбе авылыннан) Альберт Батыргазиев финалда американ боксеры Дьюк Рэганды енъип, халкымыз ишиннен биринши Олимпиада чемпионы болып, алтын медальди казанды. Бу оьзгерис миллетимиз уьшин тек байрам куванышы эм оьктемлиги болып калмай, эстеликли тарих иси болды.
Тарих иси деп айтканым сол, неге десе халкымыздынъ тарихи бойынша бизим биринши ваькилимиз бас деп сондай йогары оьлшемли спорт ойынлары – XXХII язгы Олимпиадада катнаспага амал тапты эм сонда (аьлемети сол) бир енъуьвден баскасына йигерли эм сенимли кепте абытлап, ярым финалга эм финалдынъ оьзине дейим шыкты. Шыкты эм оьзининъ шынты спорт эм эр хасиетин коьрсетип, Тувган Эли, халкы уьшин Олимпиададынъ яркыраган алтын медалин алды! Мунавдай уьстинликке, мен билип, сийрек спортсменлер етиседилер, коьбиси етиспейди. Ол затка тек биз, онынъ ян авырувшылары тувыл, сав дуныя куьезленди. Дуныя эллерининъ журналистлери, спорт комментаторлары, тренерлери, миллионлаган каравшылар бизим ногай ясымыздынъ уьстинлигине сукландылар. Боьтен де, бизим россия спорт комментаторлары онынъ куьресуьви артыннан караятып эм хабарлаятып: «Аьперим, Альберт!», «Бек яхшы, Батыргазиев, бек яхшы!», «Ваьре, янъылыспа! Алдыга, Альберт, тек алдыга!» – деп оьзлерининъ коьнъиллери коьтерилгенин ясырып болмадылар. А мине бизим бир спорт комментатордынъ: «Ур ога, Альберт, ур, аьперим сага, месе яхшы куьйде тагы да!» – дегенин эситкенде, куьлмей де болмадым. Соьйтип, Альберт бир заттан да ийменмей тек алдыга барып турды. Баьриси де ак юректен бизим ногай ясымызга енъуьвге етискенин йорадылар, савболсынлар. Савболсын онынъ тренерлери, сондай чемпионды тербиялаган спорт мектеби, уьйкен разылык онынъ ата-анасына билдиремиз.
Чемпионлар бос топыракта тувмайдылар. Альберттей аьдемлер боьтен де. Онынъ артында, неге десе тарихте оьлимсиз, шувылдаган тувган Уллы Дешт-и-Кыпшак данъылы, данъклы Бейбарс, Артык хан, айтылган Эдиге, бий Мамай, дели Орак, эр Досмамбет Азавлы, 1812-нши йылда Ногай шоьллигиннен Францияга дейим Наполеонды кувып барган Абубекер, сонъында Уллы Аталык согысынынъ баьтирлери Халмурза Кумуков, Алимхан Асанов, Байтемир Абдуллаев, Джанарслан Алиев эм коьп баскалар, алдында – аьлиги аз санлы, сав дуныяга шашыраган, яхшылык акында уьмит эткен ногай халкы эди. Тек сондай топырактан дем алып оьскен бизим йигит ногай чемпионымыз. Соны ол финал ойынына шыгып келеятканда, халкымыздынъ айтылган йырлавшысы Султанбек Арсланбековтынъ «Домбыра» деген йырынынъ сав залга занъыравы ман бирге шыгувы тагы бир кере шайытлады. Эндигиси Альберт оьзи де аьлиги замандагы ногайымыздынъ баьтирине айланды.
Онынъ енъуьви бизим миллетимизге сондай да керекли енъуьв болды. Биз аьли де сога тийисли белгисин берген йокпыз. Сол енъуьвди, сондай данъкты ногайымыз оьзининъ оьмирлик авыр бактысы ман коьптен куьсеген эди. Куьндиз ниет этип, кеше туьсинде коьрип бу яхшылыкка ымтылып келди аьр бир ногай. Халкымызга ол сондай керекли енъуьв дегеним, эндигиден армаган бизим ясларымызга сав дуныя оьлшеминде коьрим болгандай аьдемимиз шыкты. Биз ога тек ден савлыкты, коьзден-баьледен оны Алла-Таала оьзи саклаганын йораймыз, неге десе Альберттей аьдемлер бир енъуьвинде токтап болмайдылар, ол эндиги де ногайымыздынъ атын айттыраягына бир шексиз сенемиз.
Батыргазиевтинъ енъуьвининъ тагы да бир ягы бар. Ол зат шоьл миллетимизди бирлестируьвге этилинген эндиги бир абыт болды. Аьлиги заманларда дуныядынъ туьрли эллеринде яшайтаган ваькиллеримиз бу ийги хабарды эситип: «Биз Альберттинъ енъуьви мен бек куьезленемиз, оьктемсиймиз», – деген ойларын билдирип, юреклери мен оьзлерин бир буьтин халктынъ, айтувлы Ногай Ордадынъ кесеги деп аян сездилер. Ол биз уьшин бек маьнели.
Биз де савлай халкымыздынъ, «Шоьл тавысы» ана тилиндеги газетамыздынъ редакциясынынъ атыннан Альберт Батыргазиевти, онынъ ата-анасын, кардаш-ювыкларын, онынъ тренерлерин сондай бек уьйкен енъуьв мен кутлаймыз. Ога эмишликти, эндиги де коьп уьстинликлерди йораймыз.
Альберт Батыргазиев! Бизге сондай да керекли енъуьвди аькелип, ногайынънынъ коьнъилин канатландырып, ярык Олимпиада юлдызларга еткердинъ! Халкынънынъ юрегин Аскар тавдай оьстирдинъ, алдыдагы бактысына енъуьвинънинъ саьвлесин тоьктинъ, онынъ келеектегисине кенъ йолды аштынъ. Биз оьктемсиймиз сени мен, Альберт, ак юректен куьезленемиз! Савбол енъуьвинъ уьшин, савбол, сендей яланъаш юрекли, йогары аьдемшилиги болган, канында бурынгы атайларымыздынъ куваты кайнаган ногай ясымыз бар болганы уьшин!
Магомет-Али Ханов, РФ Язувшылар союзынынъ агзасы.
