Оьзек те, ким болса да, дуныядан тайса, ол уьйкен авырлык, уьйкен кайгы онынъ кардаш-тувганларына, аьелине, ювык танысларына.
Ога кыйналмай болмайсынъ, ол – бизим аьдетимиз, ама бар аьдемлер, олар дуныядан тайса, савлай ямагат, савлай бир тармак кыйынлык сезбей болмайды. Сол кайгы, соьзсиз де, савлай халкына, оьз элине белсен куллык эткен, шынты сый казанган аьдемлер акында. Сол соьзлер оьз элинде коьплеген йыллар ислеп, оны оьрлендируьвге косым салганлар акында. Бизим ногай халкымыз уьшин сондай аьдем, сондай йигит, сондай шаир, эш бир соьзсиз де, Магомет Янмурза увылы Кожаев эди. Мен бу аьелди онлаган йыллардан бери танып эм сыйлап келгенмен. Мен Янмурза-агай ман таныс заманда, Магомет бир яс йигит эди. Олардынъ уьйлеринде болганман, ырызкысын татканман. Янмурза-агай аз куьш салмады балалары оьссин, яшав йолына туьссин, билимли болсынлар деп. Магомет яслайын ок оьзин тири йигит этип коьрсетип келди. Онынъ акында ол оьзининъ ятлавларында эм оьзининъ повестинде ийги хабарлады, эм биз оларды суьйип йолыктык. Онынъ асарларынынъ маьнеси эм халкка яравлылыгы акында да аз язылмаган эм аьли де язылар. Кайтип бир йылы соьзлерин айтады онынъ акында ийги досы, бир ниетли болган Яхъя Кудайбердиев. Ога коскандай зат йок. Магомет Россия Язувшылар союзынынъ эм Дагестаннынъ Язувшылар союзындагы ногай секциясынынъ агзасы эди. Союзга келсе, Магомед Ахмедов пан эм мени мен йылы кепте хабарласып, юрегин тоьгип кететаган эди. Онынъ бир неше ятлавлары ногай антологиясына да киргистилинген. Магометтинъ коьплеген ятлавларына белгили музыкантларымыз аз йыр да язбадылар эм оларды халкымыз ийги биледи эм, менимше, бир заман да мутпас. Оьзининъ «Яслыгым» деген ятлавында шаир оьктем эм юреги суьйип булай деген эди:
Кувнап кеткен
Йылларымнынъ ызыннан,
Кувсам экен,
Аргымакка атланып,
Етсем экен,
Шавып шанълы
йоллар ман,
Болсам экен
Мен оларды кайтарып…
Кыйыны сол, оларды кайтарып болмаякпыз. Алла-Таала солай язган, тувганнан сонъ, дуныядан таюв да керек… Баьримиз де сол йолга туьсеекпиз.Тек бирев эрте кетеди, баска яшап турады. Келеген йыл демей, 2023-нши йыл Магометке тек 70 йыл толаяк эди. Тек не пайда, Кудай оьзи берди, оьзи алды. Калганлары сав-саламат болып турсынлар, соннан авыр кыйынлыкларын коьрмесинлер. Магометтинъ китаплерининъ атлары да бир ыспайы эдилер: «Ян майданы», «Таза танълар». «Ямгыр явса» ятлавында бизим Магомет «…Эм куслар да, айтып ызгы йырларын, Калдырады тувып-оьскен якларын» деп, кайтип бир аьруьв язган эди. Энди оьзи сол кустай болып, оьзининъ ызгы ятлавын язды эм оьзининъ тувып-оьскен Нариманын, Ногай шоьлин, ногай окувшыларын калдырды. Тек айтамыз: сендей шаир оьлмес, ногай турган шаклы турар. Яткан еринъ, Магомет-иним, белгили ногай шаир, улпа болсын! Алла-Таала бар куьналеринъди аз этсин, кешсин. Аьне сондай бизим тилегимиз сосы куьнлерде.
Дагестан Язувшылар союзы эм онда сени билгенлер сени бир заманда да эслериннен тайдырмаслар!
А.Култаев,
Дагестаннынъ Язувшылар союзынынъ секретари.
