Дагестан Республикамыздынъ акында айткан заманда, коьз алдыма бийик тавлар, кенъ яйылган шоьл, туьрли тиллерде соьйлейтаган инсанлар келедилер. Коьп шаирлер данъклаганлар эм аьли де данъклайдылар элимизди. Бар ярасыклы ерлер бизим киши Аталыгымызда. Болса да, онынъ энъ де уьйкен ярасыклыгы – инсанлар.
Магомед Ахмед увылы Ахмедов пан таныс болган аьдем онынъ соьйлеген соьзиннен, авыр турысыннан язувшыдынъ оьнерин де, акылын да анълайтаган эди. Мен оны оьзимнинъ насихатшыларымнынъ бириси деп санайман, неше кере де дурыс маслагат берген. Оькинишке, буьгуьн арамызда йок. Уллы язувшыдынъ акында «йок» деп
айтса, дурыс болмас. Ол аьр заман бизим янымызда.
Оьнери де, оьрмети де уллы болган Магомед Ахмедов. Янъыларда Махачкала каласында II Кавказский регионлар ара «Суьемен мен Кавказды» деп аталып, шаирлик фестивали озды. Быйыл озган фестиваль Магомед Ахмедовтынъ 70 йыллык мерекесине багысланды. Фестивальдинъ барысында республикамызда туьрли шаралар,
семинарлар, язувшылар ман йолыгыслар, музейлерге экскурсиялар, шаирлик кешликлер, язувшыдынъ тувган ерлерине барув шаралары озды. Энъ де коьрнекли оьзгерис деп М.Горький атындагы Русский театрынынъ залында Магомед Ахмедовка багысланган эстелик кешликти айтпага боламыз.
Шарада Москва каласыннан, Кавказ республикаларыннан язувшылар эм коьшируьвшилер, дагестан шаирлери, яс язувшылар, патшалыквласть органларынынъ ваькиллери катнастылар.
Сыйлы конаклардынъ арасында ДР Оькиметининъ председателининъ орынбасары Муслим Телякавов, Дагестаннынъ биринши Президенти Муху Алиев, алдынгы аькимбасы Рамазан Абдулатипов, шаир, публицист, коьшируьвши, Россия Язувшылар союзынынъ яваплы секретарининъ орынбасары Нина Попова, «Московский литератор» газетасынынъ редакторы Иван Голубничий, Россия Язувшылар союзынынъ секретари Виктор Кирюшин, шаир Нина МаркграфОрлова эм баскалар бар
эди. Эстелик кешлигининъ уйгынлавшылары – Поэзия театры (мунда Магомед Ахмедов коьплеген йыллар етекши болып ислеген), Дагестан Халк шаири Марина Ахмедовадынъ етекшилеви астында региональли язувшылар союзы ДР Маданият министерствосынынъ коьтергишлеви мен. Уьйкен куллык бу кешликти аьзирлевде язувшыдынъ увылы Мурад Ахмедов эткен. Сол куьн залда белгили язувшыдынъ кардаш-тувганлары, ис йолдаслары, таныслары йыйылдылар. Кешлик концерт программасы ман тамамланды.
Махачкала каласында белгили кумык шаири Анвар Аджиевтинъ атындагы музейде фестивальде катнаскан язувшылар ман, шаирлер мен йолыгыс озды. Марина Ахмедова белгили дагестан язувшысынынъ яшав эм яратувшылык йолы акында хабарлады. Москвадан келген конаклардан баска шарада КабартыБалкариядынъ Халк шаири Муталиб Беппаев, Дагестан язувшылары Бийке Кулунчакова, Муса Багомедов, Максим Алимов, Супьян Омаров, Иса Шарапудинов, Гамзат Изудинов катнастылар. Олар оьз эскеруьвлери мен Дагестан язувшылар союзын йырма йыл узагында басшылаган инсаннынъ акында боьлистилер. Шарады музейдинъ заведующийи, Дагестан Халк шаири Багаутдин Аджиев юритти. Тувган ердинъ ери Еннет Магомед Ахмедов оьзининъ китабинде булай язады: «Меним балалыгым
Гонода авылында оьтти. Ол уллы тавлардынъ бириси – Иер (Седло)-тавдынъ баврайында орынласкан. Авылдынъ тоьгерегинде – бийикликлер эм тавлар, авыл оьзи
олардынъ аясында яткандай, тогайлар эм орманлар ман корсаланган. Мен бала заманнан алып Иер-тавды суьемен. Ол бир де туьрленмеген, танъла куьн кайдай болаягын айтатаган эди. Эртенъликте ога карасанъ, куьн кайдай болаягын анълайсынъ. Меним суьйикли ерим – кайын орманлык. Бизим кайынлар тал тереклерге кусайдылар, олардынъ ярасык оьрмелери кызлардынъ ийинлерине туьскендей болады». Мен де суьйикли язувшымнынъ киши Аталыгында болдым. Оькинишке, йол мени онынъ камырына салам бермеге деп аькелди. Сол тагы да мени мунълы этип, Магомед Ахмедовтынъ йоклыгын эсиме салды. Гонода – тав арасында, булытлардынъ астында орынласкан ярасык ер. Иер (Седло)-тав авылды баьри баьле-казадан япкандай болып, тап билеги юван палвандай коьринди мага. Шоьл туьзлигинде тувып-оьскен, мага бу ерлер бир аьлемет болып коьринди.
Йол ман бараятканда Гуниб яшавшысы, оьзи де яратувшылык инсан Муртазали Магомедов бизге аьр бир тавдынъ, беркитпединъ тарихин хабарлады. Гонода мектебине кирип, язувшыдынъ музейинде де болдык. Гонода тагы да бир йигерли, эркли ердесимиз – Адильгерей Магомедтагировтынъ тувып-оьскен ери. Сондай йигитлерди оьстирген кишкей тав авыл Гонода.
Тав йоллар авыр, ама касынъда ийги аьдемлер болса, юрмеге де кыйынлы тувыл. СВО еринде аьр заман болатаган, согыс аьрекетининъ ветераны Нина Попова бизим йигерли ясларымыз акында хабарлайды. Белгили авар миллетли язувшы, Дагестан Халк шаири Тухбат Зургалова оьзининъ занъыраган куьлкиси мен бизим
коьнъилимизди коьтереди. Иван Юрьевич Голубничий йырлар йырлады. Коьпмиллетли Дагестан язувшылары, шаирлери ятлавлар окып, бирбириси мен туьрли темалар бойынша эрислесип, маскаралап келдилер. Не зат айтарсынъ бу ерде? Яратувшылык инсанлар.
Гуниб районынынъ маданияттыншаюв орталыгында Магомед Ахмедовтынъ мерекесине багысланып, кешлик оьтти. Соннан алдын биз «Ак турналар» мемориалына коьтерилип, гуьл байламлар салдык.
Кешликте хошлав соьзи мен Гуниб районынынъ аькимбасы Расул Гусейнов эм маданият орталыгынынъ етекшиси Патимат Абакарова шыгып соьйледилер. Олар Магомед Ахмедовтынъ коьпмиллетли россия адабиятына, халктынъ анъ байлыгын оьстируьвге салган уьйкен уьлисин белгиледилер, келеектеги несилге уллы язувшыдынъ шаирлик асабалыгын сакламага кереги маьнели экенин айттылар.
– Магомед Ахмедов оьз элининъ патриоты эди, онынъ яратувшылык йолы язувшыларга, оьнерли инсанларга ийги коьрим болады. Киши Аталыгын ол бек суьетаган эди, коьп сыдыралар багыслаган шаир тувган ерине. Онынъ тувган булакларына, атабабалардынъ аьдетлерине суьйимге толган шыгармалары аьвелгиге эм
аьлиги заманга кызыксынув тувдырадылар. Эки йылдан бери бизи мен Магомед Ахмедов йок, тек биз билемиз – шаирлер кетпейдилер. Магомед Ахмедовтынъ шаирлиги дайымларга, бизим касымызда онынъ яны, – деп соьйледи район басшысы.
Мурад Магомед увылы Ахмедовтынъ басшылавы ман келген делегациясынынъ сырасында ДР Язувшылар союзынынъ председатели Марина Ахмедова, авар секциясынынъ етекшиси Гамзат Изудинов, дагестан шаирлери, солай ок Россиядан эм Сырт Кавказ регионларыннан келген белгили язувшылар, шаирлер эм коьшируьвшилер киргенлер. Мурад Ахмедов атасынынъ акында хабарлады. Ол Дагестаннынъ белгили язувшысы россия, республикалык адабиятында, оны
таныганлардынъ юреклеринде яркын ыз калдырганын белгиледи. Соьйлегенлер лирикалык соьзининъ куьши мен ийгилик яятаган шынты, куьшли шаир акында айттылар, ятлавларын окыдылар. Шара барысында Магомед Ахмедовтынъ соьзлерине язылган йырлар йырланды, авар эм орыс тиллеринде ятлавлар окылды.
Соьйтип, коьтеринъки коьнъилде оьтти фестиваль. Биз, шаирлер, бизи мен бирге баьри дагестанлылар бу фестивальди «Ахмедовский» деп атайдылар. Биз тагы да уллы язувшы, шынты патриот эм ийги инсан Магомед Ахмедовтынъ талабына ювык болып, оны ман бирге Гонодадынъ таза авасы ман тыныс алдык. Сол да кайдай ийги оьзгерис. Меним эсиме авар шаири Тухбат Зургаловадынъ соьзлери туьсти: «Оьзининъ ызгы ятлавында Магомед Ахмедов меним уьйимнинъ конак боьлмеси баьринъизге де ашык, онынъ ашкышы босагадынъ туьбинде деп язады. Соьйтип, ол оьзининъ тувган ерине сокпак оьлен баспасын деп каьр шегеди». Шаирлик дуныясында соьз айтылып турган шаклы, Магомед Ахмедовтынъ тувган ерине сокпакты оьлен бир де баспас. Сога биз шекленмеймиз, неге десе онынъ оьнери де,
оьрмети де уллы.
Гульфира Бекмуратова,
Россия Язувшылар союзынынъ агзасы.
Суьвретлерде: А.Аджиев атындагы музейде йолыгыс; автор ДР Халк шаири М.Ахмедова ман.
