Ызгы заманларда юкпалы, аьдемнинъ ден савлыгына сонъында да зарар аькелмеге болатаган маразлар саны артып бармаса, кемийди деп айтпас эдик.
Оьзек те, аьлиги медицинадынъ куьннен-куьнге оьрленип баратаган заманында, эмлев табылмайды деп те айтып болмаймыз, тек маразлардынъ барын медицина куллыкшылары оьзлери билдирип турадылар эм профилактикалык куллыклар юритип, саклык тутувды эсимизге саладылар.
Аьли биз эпидемический паротит яде болса, халк арасында айтылатаган свинка маразы ман танысып, сонынъ алдын кайтип шалмага болатаган йорыклар ман таныстырмага Ногай район орталык больницасынынъ врач-терапевти Солтанат Алавдин кызы Отовалиевага тилек салдык.
– Солтанат Алавдин кызы, ызгы заманларда бизим Дагестан Республикамыздынъ власть органлары медицина тармагына уьйкен маьне береди эм заманга коьре, кенъ яйылмага болатаган маразлардынъ тез аьрекетте алдын шалмага шалысадылар. Бу куьнлерде патшалык талаплавларга коьре, эпидемический паротит маразынынъ уьстинде соьз коьтериледи. Сизге тилек, сол мараз акында хабарламага эм бизим газета окувшыларымызга авырув юга калса, кайтип оьзлерин юритуьв керегин айтпага.
– Эпидемический паротит яде халк арасында свинка – юкпалы зарарлы мараз. Бу мараз тек аьдемлерде болады эм аьдемнен-аьдемге югады. Сонынъ уьшин авырувлы аьдем мен узак катнасув зарарланувга аькелмей болмайды. Зарарланган аьдемнинъ эт кызувы коьтериледи. Боьтен де бу мараздынъ вирусы он бес яска дейим балаларга кавыфлы болады эм кысязлык заманларда оьткирленеди. Авырувдынъ инкубационлык болжалы 11 куьннен алып 25 куьнге дейим созылады, ама аьдем, ога вирус киргеннен сонъ, тогызыншы куьн дегенде зарарлы болады. Бир ерлерде авырув оьз белгилерин бермей коймага да болады. Бирден бас авырув, эт кызув, ас ашавы да осалланады, шарк тонъдырып баслайды. Кулактынъ янлары сиссе, ашаганда, ютканда авырыса, сол да, бу мараздынъ нышанлары болады.
Мараздынъ эмленуьви де кебине коьре болады. Биз авырыган аьдемге тоьсек режимин тутпага маслагат беремиз, исси ас, сув ишпеге ярамайтаганын да билдиремиз, ама йылы сув ишип турмага керек болады.
– Бизим газета окувшыларымыз, сизинъ билдируьвинъиз бен паротит маразы ман зарарланган аьдем кайдай затлар ман распага болатаганын анъладык. Эндиги, Солтанат Алавдин кызы, бу мараз бан авырыган аьдем кайдай кыйынлыкларга йолыкпага болады?
– Ушынын айтсак, бу мараз бан зарарланган аьдем, коьбисинше, толы кепте эмленеди, ама айлак авыр кеби болган болса, сийрек, оьтке, эр кисилерде – эрлигин коьрсеткен, хатынларда – хатынлыгын коьрсеткен муьшелерге зыян келмеге болады. Коьп зат, авырувдынъ ден савлыкка армаганда зыян келтирееги яде келтирмееги авырувлыдынъ оьзиннен себепли болады. Аьр кайсы маразды да заманы ман эм тийисли йорыкларды тутып эмленмеге керек болады.
– Мараздынъ алдын шалув уьшин кайдай йорыкларды тутпага керек болады? Соны ман куьресувде кайдай амаллар бар, сиз кайдай маслагат бермеге боласыз.
–Аьр кайсы юкпалы мараздынъ да алдын шалув шарасы – вакцина. Паротит маразынынъ да алдын шалув сол болады. Йыл сайын Россия Федерациясынынъ савлык саклав министерствосынынъ буйырыгы ман плановый вакцинация календари беркитиледи. Сол календарьге коьре, паротитке карсы биринши прививка бала бир ясына толганда этилинеди, экиншиси – алты яска толганда. Сол шакта корь, краснуха маразларына да карсы вакцина урылады. Вакцинады явырына тери астына урадылар. Бизде экстренная вакцина деген анълам да бар. Олай дегенимиз, эгер бизде биринши авырувлы аьдем болып калса, ол аянланганнан ети куьн кеткенлей ок, вакцинация этилинеди. Сонынъ бас себеби – авырувды кенъ яйылдырмав.
– Солтанат Алавдин кызы, сизге, бизге айырган заманынъ уьшин савбол айтамыз, алдыда уьстинликлерди, авырувлылар саны аз болганын йораймыз.
Хабарласувды Г.Сагиндикова юриткен.
Суьвретте: С.Отовалиева ис орынында.
