Окытувшы. Ога багысланып язылган коьп ятлавлар, онынъ акында йырланады коьп йырлар. Элбетте, бу кеспи иелерининъ коьбиси бизге коьрим де болады,
онынъ билим дуныясын ашпага берген ашкышы бизим алдыдагы яшавымызга да оьз себеплигин
этеди…
Эсиме туьсиремен шаир Валентина Катюжинскаядынъ окытувшыга багысланган «Нелюбимый ученик» деген ятлавын. Бу ятлав социаллык тармакларда да бир-эки
йыл артта тез-тез бир-бирисиннен коьшетаган билдируьвлер арасында юрди, белки, сол коьплердинъ юрегине тийген болартагы, мен де соны терен сезимлер мен окыганман.
Сюжетинде окытувшы ман окувшы: ийги окувшылар санында болган кеде бала бирден осаллар санына киреди, уьсти-басы да, кийген кийими де аьдем суьйими мен, сукланувы ман карагандай болмайды. Онынъ баслангыш классларда кайдай окувшы болганы бу окытувшыга белгисиз эди, а 6-ншы класс окувшылары арасында болган бу окувшы – окытувшыга ярамайтаганлар санында…
Яшавда бир зат баскадынъ оьрленуьвине себеп болады дегенге кайтамыз. Бу асарда мектеб завучы класс етекшиден аьр бир окувшы акында билдируьвлерди талаплайды. Класс етекши баслангыш классларда балалар акында этилген билдируьвлерге кайтады. Аьр бириси акында бир янъылык биледи. Оьзи суьймейтаган окувшысынынъ акында язылганларга карамай, соны ызга калдырады. Ызында билгени баьрисиннен де янына тийгени болады. Сол ога армаганда да ийги сабак болып калган. Ятлавдынъ иштелиги айлак янынъды авыртады. Окувшы ман окытувшы арасында тувган байланыс, элбетте, аьр кайсымызга да коьрим… Окувшы анасыннан калган ийисли сувын, каслары туьскен билезигин окытувшысына савгалап, оны оьз анасы орынына салувын коьрсетеди, окытувшы да савгады алып, ога алдыда алаяк
абытына сенимлик береди…
Ол, окытувшы, сав яшавы бойынша сол окувшысы ман байланыс тутып, ятлавдынъ сонъында ога тирев болганын окувшы оьзининъ яхшылыгында айтады, а окытувшы болса, онынъ аркасы ман «Ийгилик» деген аьдем яшавында энъ де баалы сезим сапаты ман танысканын коьзясы ман билдиреди…
Мине бизди терен ойландыратаган асар. Мен де оьз окытувшыларымды уьйкен сый ман эскеремен. Меним де эсимде биринши окытувшым, сонъында суьйикли
мектеб сабакларын берген насихатшыларым. Йогары окув ошагында окыган йылларымда раскан аьдемлерим. Аьр бирисининъ аты бизге сыйлы, аьр бириси меним
ойыма ой коскан, билимимди арттырган…
Биз окытувшылар ман сав яшавымыз бойынша байланыслы боламыз, баслап оьзимиз окыган йылларымызда, сонъ – балаларымыз. Окытувшыдынъ кеспи байрамы келгенде, ис борышыма коьре, ойланаман, кайсы окытувшыды газета бетлеринде белгилемеге болатаганы акында, билимлендируьв боьлигине тилегимди саламан, мектеб етекшилери мен соьйлесемен, ойлайман…
Аьли меним соьзим оьзимнинъ балаларымнынъ экевининъ баслангыш классларындагы окытувшысы, ис аьрекетин Терекли-Мектебтинъ А-Х.Джанибеков
атындагы мектебинде аз заман ислемейтаган Назира Будайхан кызы Янибекова акында. Балаларым онынъ кол астында окыганда, сол йылларда неше окытувшы акында язган болсам да, газета бетинде бир де бу окытувшыга ийги соьзимди каратпаганман.
Энди заман етти деп ойлайман онынъ акында язбага, ога савболсынымды да айтпага. Бу окытувшыдынъ бир де яман соьзин, аьдемнинъ хаьтерин калдырганын коьрмегенмен. Балалардынъ уьстинликлери яде болса, етиспевликлери акында берген соравга оннан дайым да тувра явап та аласынъ. Ол оьзининъ айырым окытув йосыгын алып барады деп айтпага да боламан, балаларымыз бир класста окыган ата-анадан «Назира Будайхановнадай этип, бирев де коьп ис борыш бермейди» деген соьзлерди де эситкенмен, сонынъ да пайдасы йок тувыл. Ол окыткан окувшылар, мектебтинъ орта кезегине шыкканда да, терен билим сапатын коьрсетедилер. Не шаклы окувшылары район, республика кезегинде оьтетаган шараларда, олимпиадаларда катнасып, йогары белгиленедилер.
Окытувшы оьзининъ сулыбын йылданйылга арттырып барады, аьр бир окувшысына да айырым маьне берип окытады. Сав сегиз йыл ишинде (эки несил – 1-нши класстан 4-ншиге дейим) мен онынъ каьмбил касиетине сукланып келдим, сол да терен билимли шынты педагогикалык аьрекет бардырган аьдемге тийисли касиет болады.
Аьли мен оьзимнинъ балаларыма, мендей нешевге де ол таныс, билим берген окытувшыга муьсиревли разылыгымды билдиремен. Назира Будайхан кызы, сиз балаларга беретаган билим, сизинъ кыйынынъыз кырга кетпейди, оннан сонъгы йылларда да, билимде берк негиз армаганда болатлы курылыслар этпеге коьмекши болады.
Биринши окытувшыдынъ аьр биримиздинъ яшавымызда уьйкен уьлиси болады… Алдыда мен Назира Будайхан кызына акыллы окувшылардынъ коьп болганын,
«Россия окытувшылар ман белгили, оларды данъклайтаган окувшылары» деген белгили соьзлерге усап, онынъ атын ийгилик пен айттырсынлар кол астында билим алган окувшылар…
Г.Сагиндикова,
Суьвретте: Н.Янибекова.