Аталык. Бу соьз аьр кайсымызга да якын эм баалы. Ананънан тувып, киндик кесилип, ер юзине энгенде, ана суьтине тойып, ата насихатын эситкенде, сол соьздинъ уьйкен маьнеси барын анълайсынъ. Аталык пан байланыслы аьдемнинъ яшав оьмири… Аталык пан байланыслы коьп ийги соьзлер де ата-бабаларымыздан алып айтылып келедилер. Аьвелгиде айтылган соьзлердинъ бириси – «Аьр кайсы аьдем де, шынты инсан болмага суьйсе, оьзининъ ети аркасына дейим аталарынынъ атларын билмеге керек». Сол да акыйкат соьз, неге десе ети несилин билген олардынъ каьрин, кайтип яшав оьмир суьргенин де билмей болмас… Ама, оькинишке, бу куьнлерде ети аркасын, тайпа-тамырын таныганлар саны айлак аз, тукымда тарихши яде бир сыйлы ясуьйкен болмаса, уьш аркадан артыгын танымай да коймага болады…
Сол да заманнынъ пайдасы эм куьнаси… Ногай районымыздынъ Куьнбатар авылында балалар, баска авылларга коьре, артык ногайша соьйлейди дегенге ынанмай болмайман. Сол соьзди де босына коьтермеймен, ызгы заманларда ногайша соьйлеп тувыл экеш, анъламайтаганлар ман да йыйы расатаган болдык. Уьйкен маьселелердинъ бириси – тил. Бу темады армаганда коьтерермиз… Аьли айтаяк болатаганым – баладынъ уьстинлиги. Сол уьйкен куьез. Йогарыда коьтерген тема ман да байланысы йок тувыл. Эгер окувшы аьел тарихин тергевге кирсе, ол тилди де, аьдетлерди де коьреди, сонынъ терен маьнесин де анълайды.
Туьнегуьнлерде республикамыздынъ бас каласындагы А.Тахо Годи атындагы музейинде «Моя малая родина, экотрадиции, этнос» деп аталган яратувшылык шарасы болып озды. Шара эки кезекте оьткерилди. Биринши кезек онлайн кебинде оьткен, аьзирленген тергев куллыкты эртеректен йиберген эдилер. Куьнбатар авыл орта мектебининъ окытувшысы Эльмира Еллыева оьз окувшысы А.Аджаков пан бу шарада катнасты. Онынъ билдируьвине коьре, шарада катнасканлар саны аз тувыл эди, экинши кезекте 36 аьдемге катнаспага ыхтыяр берилди, тийисли шартлардан сонъ, сол сайланган ийгилер ишинде Абдулкерим Аджаков
та бар эди.
Ол бу куьн оьзининъ уьйкен тетейи акында хабарлады. Тергев иси бойынша табылган хатларды коьрсетип (солар согыс йылларында язылган эди), солар акында хабарлады. Билимли яс йигит оьзининъ соьйлев, халк алдында оьз ойын айтып болув оьнерин де коьрсетти. Бу куьн ол республика бойынша биринши савгалы орынды алып келди.
– Бу куьн тек окувшыларга тувыл, окытувшыларга да талаплар байрамы болды. Ногай районынынъ Куьнбатар авыл орта мектебининъ алтыншы класс окувшысы Абдулкерим оьз ойын ярасыклы кепте билдирип болувдан баска болып, аьел тарихин билуьв бек маьнели экенин де соьйленисли айтып коьрсетти, – дейди Эльмира Еллыева. Оьктемсийди ол оьзининъ окувшысы ман, оьктемсиймиз биз де ногайымызда сондай билимли яслардынъ саны коьбеюв мен. Алдыда тек уьстинликлер.
Г.Сагиндикова.
