Алпысыншы йыллардан алып, несилден-несилге шаирдинъ язганларын окыйдылар. Онынъ йырмадан артык китаби, «Маьметекей» журналы аьр ногай аьелде сыйлы ерде турадылар, зейинли язылган ятлавлары, йырга айланган соьзлери дайым байрамларда занъырайдылар.

Буьгуьнги макаламда мен язувшыдынъ яшав эм аьрекет йолын йылдан-йылга тизип язбай, онынъ акында белгили аьлимлер, язувшылар, окытувшылар, ис йолдаслары калай айтканларыннан яде язганларыннан, яраган ерлерин сайлап алып, газета окувшыларынынъ эсине салгым келеди. Эм биз шынты аьдемнинъ – шаирдинъ, журналисттинъ, алал йолдастынъ келбетин коьз алдымызга салмага боламыз.

«Есть книги, без которых невозможно представить свое детство, раннюю пору своей жизни, когда особенно переживаешь приключения героев, их радости и невзгоды – и незаметно учишься жить, распознавать людей, воспитывать в себе чувства, вкус, стремление к познанию и действию. В этом заключается великая сила литературы для детей… Подлинным праздником стали для ребят книги народного поэта Карачаево-Черкесии Аскербия Суюновича Киреева. Он по праву – классик ногайской литературы для детей и юношества, он – детский писатель, звание высокое, трудное, ответственное и очень радостное. 

Воплотившее национальные и универсальные духовные ценности в содержании созданного автором самобытного художественного мира детской поэзии, литературное наследие Аскербия Киреева, стало частью современной ногайской культуры».

Бу соьзлерди, Киреевтинъ яратувшылыгына тийисли баады берип, филология илмилерининъ докторы, белгили аьлим Насипхан Суюнова 2008-нши йылда, шаирдинъ етпис йыллык мерекесине багыслап, язган.

Узактагы 1964-нши  йылда А.Киреевтинъ «Юрек соьзи» деп аталган биринши китаби шыгады. «Шаирдинъ биринши савгасын бек суьйинип, макул коьрип алдык. «Йыр тынышсыз – канат какпай бола ма?» – деп Аскербий оьзи айтканша, экинши китаби оннан да аьруьв болар деп сенемиз», – деп язады сол куьнлерде Келдихан Кумратова.

Экинши китаби «Куьпелек» – К.Кумратова айтканлай, балаларга уьйкен куванышлы савга болады.

Энъ биринши ятлавларын Аскербий Киреев, тартына берип, тек Фазиль Абдулжалиловка коьрсетпеге йигерленген. Фазиль Апасович болса, суьйинип, Аскербий Киреевтинъ коьнъилин коьтерген: «Яс шаирдинъ ятлавларында биз ап-ашык этип янъы затты сездик, автордынъ яшавда болатаган затларды оьз коьзи мен коьрмеге эм сол затлардынъ акында оьз тавысы ман айтпага шалысувын коьремиз», – деп, Ф.Абдулжалилов юка тептерден бир неше ятлавды сайлап алып, «Танъ язлыгы» деген йыйынтыкка киргистпеге амал береди.

Калай аьруьв, эгер яс аьдемнинъ алдында юреги авырыган, анълап болган, ярдам этпеге аьзир насихатшы аьдем болса.

Басыннан алып А.Киреевтинъ яратувшылыгына Фазиль Аб- дулжалилов эм Суюн Капаев, бизим адабиат аксакалларымыз, уьйкен эс берип турдылар.

Мине калай язады Суюн Капаев: «Балаларга деп язув айлак сыйлы ис. Балаларга язбага бек кыйын. Неге десе, балалардынъ дуныяга караслары туьрленедилер эм сол зат язувшыдан уьйкен усталыкты талаплайды. Балалар уьшин язув язувшыдан артык сезгирликти, шеберликти излейди.

Шебер тил мен балаларга деп язылган затларды алпыска келген эсли аьдемлердинъ оьзлери де суьйип окыйдылар».

Буьгуьн, 2018-нши йылда, XXI юзйыллыкта, С.Капаевтинъ 40 йыл артта язган соьзлерине косып, айтпага суьемен: «Киреевтинъ аьлемет усталык пан язганларын сексен-токсан ясында да окымага безбейсинъ!»

Ф. Абдулжалиловтынъ эм С. Капаевтинъ яс язувшыларды эм шаирлерди адабиат йолына салувда бек уьйкен уьлислери бар.

А.Киреев тек шаирлик пен каьр шекпей, ногай газетамыздынъ хабаршысыннан яваплы секретарине эм бас редактор-директорынынъ орынбасарына дейим оьскен, – деп язады Римма Утемисова. – Ол  кенълиги мен, уллы аьдемшилиги мен, яныплыгы эм тербиялыгы ман меним аьелимде бас орынлардынъ бирин тутады». Онлаган йылларды журналистика ман каьрлеген аьдем окытувшы, аьскерши болып та уьлгирген. Кайсы ерде болса да, онынъ абырайы уьйкен болган. 1996-ншы йылда Аскербий Суюновичтинъ акында кезуьвли макала аьзирлеятырып, мен онынъ «Ногай давысы» газетадагы ис йолдаслары ман хабарластым. Мине онынъ акында эситкен затларым.

Л.Джелкашиева, РФ Журналистлер союзынынъ агзасы, РФ сыйлы окытувшысы.

Черкесск каласы.

(Ызы болаяк).