Энги де бир юма озганнан сонъ, суьйикли, республикамызда сынъар Ногай тилинде баспаланып шыгатаган эм баска россия баспаларына языламан деп ювырган аьдем кешиккен болып шыгады. Аьши, неге сол 200 маьнет акшады кызганып па яде болса, аьр ногайга келисли касиет – эринип пе уьйде олтырымыз. Оьткен йылларда газетага язылмага керекти, эш, бир инсан эске салмайтаган эди, аьр мырады бар кисилер оьзлери барып, почта боьлигине суьйген газетасына, журналына язылатаган эдилер. Буьгуьнлерде болса, мен – Ногай деп коькирекке уратаганлар да, ногай тилинде баспаланатаган «Шоьл тавысы» газетасына язылмага суьймейдилер, редакция куллыкшылары тилесе де – Мен ногайша окып болмайман,- деп сылтав этедилер. Бар, сондайлар не шаклы да бар. Кайда бизим миллетимиздинъ байыр патриотизми?! Неге биз баска халклардан кем боламыз, оьзимиздинъ тилимизди саклавшы бир баспа органын колтыклап, коьмегимизди этип болмаймыз?!

2017-нши йылдынъ экинши ярым йылына газетага язылувдынъ баалары: почта боьликлеринде – 267 маьнет 72 каьпик (индекси 51365), редакциядан – 200 маьнет. Алгасайык, ямагат. Оьзимизди Ногай экенимизди яклайык!

Уьйкен суьйинишке бу куьнлерде оьз талабы ман, ийги окувы ман, шалысувы ман бизди сукландырган яслар аз тувыл. Биз олардынъ уьстинликлерине суьйинемиз эм келеектеги онъайлыкка олар себеплик этерлер деп бек сенемиз. Суьйинедилер эм сенедилер оьз окувшысы Джамиля Эдильбаевадынъ окытувшылары онынъ талабына, окыяткан окув ошагындагы уьстинликлерине. Кызалык Нариман авылынынъ орта школасын тек бес белгилерге тамамлаган, школадынъ яшавында белсенли катнаскан, дайым да школада озгарылган шараларда юритуьвшилердинъ бириси болган. Туьрли олимпиадаларда, конкурсларда катнаскан. Айтпага, Уллы Енъуьвдинъ 68 йыллыгына уьйкен атайы, Сталинград коршалавшысы Сувык Эдильбаевке багыслап сочинение язган.Сосы иси мен район эм республика кезегиндеги сочинениелер конкурсында 1-нши орынды бийлеген, Расул Гамзатовтынъ яратувшылыгына багысланган ятлав окув конкурсында район эм республика кезеклеринде 2-нши орынды бийлеген.

Аьли Джамиля Пятигорск каласындагы медколледжде окыйды. Онынъ суьврети белгиленген окув ошагынынъ сый тактасында ярасыкланады. Ол Нариман авылында намыслы, коьмекке аьзир деп белгили Эдильбаевлердинъ тукымынынъ ийги атын аьли де айттырмага шалысады. Атайына багыслап язган сочинениесин ол медколледжде де окып, ондагы окытувшыларга эситтирген эм олардынъ йогары белгилевине тийисли болган.

Янъыларда Пятигорск каласында «Бештау» конференциялар залында Савлайроссиялык терапевтлер съезди оьткен. Бизим Джамиля мунда волонтер болган эм онынъ катнасувы ийги соьз бен белгиленген.

Д.Эдильбаева тагы да спорт пан да кызыксынады. Бу йыл Уллы Енъуьвге багысланып Нариман авылында оьткен волейбол турниринде катнаскан. Ол

тувган школасынынъ йыйылма командасынынъ сырасында болган эм олардынъ командасы районымызда 1-нши орынды бийлегенлер.

Медицина тармагын кызалак оьз энесининъ йолы ман барып сайлаган болар.Онынъ энеси Мархаба коьп йыллар узагына медкуллыкшысы болган.

Аьли де Дамилядынъ ойлары, мыратлары коьп.Ол медколледжди тамамлап, мединститутта окымага ниетленеди. Биз ога мыратлары толганын йораймыз.

Н.Кожаева.

Суьвретте: Д.Эдильбаева.

Фитр оьлшеми токтастырылган

Янъыларда Ногай район орталыгы Терекли-Мектеб авыл орта межигитинде районнынъ Имамлар советининъ председатели Мухаммад-Расул Атангуловтынъ басшылыгы ман йыйын озгарылган.

Йыйында Ногай, Тарумов, Кизляр, Бабаюрт районларынынъ ногай авылларынынъ эм Сулак авылынынъ имамлары ортакшылык эткенлер. М.-Р.Атангулов дин аьрекетшилери мен йогарыда белгиленген районлардынъ ногай авылларында Ханафи мазгабы бойынша садакатуль фитрдынъ (битирдинъ) ортак бир оьлшемин токтастырув, сол авыллардынъ дин аьрекетшилерининъ катнасувы ман бирлестируьв ниети болган дин-ярыкландырув маджлислерин оьткеруьв акында соравларды ойласкан.

Ногай районнынъ имамы оьзининъ шыгып соьйлевинде Ханафи мазгабы бойынша кимлерге садакатуль фитрды тоьлев керегин анълатты.

Йыйыннынъ барысында имамлар оьз кенъеслерин айттылар, оларды кызыксындыратаган соравларын бергенлер эм соларга толы яваплар алганлар.

Имам Абу Ханифа атындагы медресе муалими Рашид Шамалаков йыйылганларга Ханафи мазгабы бойынша садакатуль фитрдынъ токтастырылув йорыкларын анълатты.

Йыйыннынъ тамамында Имамлар совети садакатуль фитр оьлшемин аьр бир аьдемнен 40 маьнет акша оьлшеминде токтастырды.

Алла-Таала Рамадан айында сизинъ садакаларынъызды кабыл этсин эм йиберген янъылысларынъызды кеширсин! Оьрдеги Кудай сизинъ уьйлеринъиздеги эмишликти, берекетти арттырсын!

2017-нши йылдынъ 8-нши июлинде Дубки поселогында онынъ 45 йыллыгына эм «Ш.Салимханов атындагы Дубки орта ортак билимлендируьв мектеби» МКОУ-дынъ 50 йыллыгына багысланган мерекели шаралар оьтеек.

Соны ман байланыста баьри де ветеранларды – Сулак йылгасында ГидроЭлектростанциялар курылысында эм Дубки поселогынынъ курылысында ортакшылык эткенлерди байрам шараларында ортакшылык этпеге шакырамыз.

Уйгынлав комитет

Сегодня, 21 июня ушел из жизни Дагестанский композитор, педагог, заслуженный деятель искусств России и Дагестана, заслуженный деятель Всероссийского музыкального общества, член Союза композиторов России Касум Магомедов.

Касум Магомедович Магомедов родился в 1943 г. в селении Джули Табасаранского района. С самого детства Касум Магомедов любил музыку, игру на чунгуре отца. Сначала он учился в Махачкалинском музыкальном училище, а в 1972г. закончил музпедфакультет Дагестанского педагогического университета. Будучи студентом, он уже сочинял песни на стихи табасаранских поэтов, исполнял народные композиции, собирал табасаранский музыкальный фольклор.

Формированию профессиональных качеств музыканта способствовало общение с известными педагогами – композитором Д. Ашуровым, таристом и композитором Б. Кулиевым, таристом-виртуозом С. Замановым, чьи имена вписаны в Золотой фонд деятелей музыкальной культуры Дагестана. Обучение у известного инструменталиста и композитора О.Аюбова обогатило музыкальные навыки, но не создало почвы для полного раскрытия и реализации творческих поисков. Определяющей вехой на творческом пути К. Магомедова стала и встреча с известным композитором А.Агабабовым.

Касум Магомедов известен как автор произведений разных жанров – оркестровых, камерных, хоровых, музыкально-театральных, но главным жанром его творчества является песня. За долгий творческий путь композитором написаны вокальные циклы и более двухсот песен на стихи дагестанских поэтов. Многие вокальные опусы уже в 80-е годы прочно вошли в репертуар дагестанских и российских музыкальных коллективов. В это же десятилетие всесоюзная фирма грамзаписи «Мелодия» выпустила диски с песнями композитора, в том числе диск-гигант на стихи Р. Гамзатова «Я ищу это верное слово» с предисловием композитора В. Соловьева.

Композитором написаны и крупные хоровые полотна – «Десять обработок табасаранских народных песен» (1995г.), «Край признания и любви» (2002г.). В исполнении симфонического оркестра и большого хора радио и телевидения Санкт-Петербурга под управлением народного артиста РФ С.Горковенко прозвучала баллада «Боль утраты» (1997г.) на стихи Т. Раджабова.

Немало сил отдавал Касум Магомедов просветительской деятельности и популяризации дагестанской музыки в России и за рубежом. Он участвовал в крупных музыкальных форумах, таких как III Международный фестиваль «Музыка друзей-98», состоявшийся в Москве. Особо значимым событием в творческой биографии Магомедова запечатлелась поездка по нескольким городам США, где в рамках культурной программы композитор исполнил свои сочинения и продемонстрировал в записи сочинения дагестанских композиторов.

Министерство культуры Республики Дагестан выражает самые искренние соболезнования семье, родным, близким и друзьям Касума Магомедова. Вечная память этому светлому человеку.

С 23 по 24 июня в Махачкале пройдёт Всероссийская научная конференция «Философия и практика этнического многообразия народов России». В работе научного форума примут участие известные российские ученые, общественные и государственные деятели, журналисты, представители общественных организаций.

Ее цель – обсуждение проблем российской гражданской нации и единства народов на основе анализа этносоциальных и этноконфессиональных процессов с акцентом на Республике Дагестан, поиск возможностей активизации исследований и выработка общего понимания фундаментальных проблем национальной политики, этнонациогенеза.

Решение этих проблем особенно актуально в период, когда геополитические, регионально-локальные трансформации в мире порождают серьезные риски и угрозы для суверенного существования Российского государства.

На конференции будет заслушано более 100 докладов и выступлений, имеющих научное и практическое значение. В ходе обсуждения будут высказаны конструктивные идеи и предложения по дальнейшему единению многонационального российского народа и формированию общих базовых элементов его самосознания, основанного на консолидированных этнокультурных и гражданско-патриотических ценностях.

По итогам научной конференции будут приняты рекомендации.

Начало в 10:00 в конференц-зале Ученого совета ДГУ.

«Ногайский район» депутатлар йыйыны эм администрациясы Сизди Яслар куьни мен ак юректен исси кутлайды.

Яслар аьр заманда да аьдемликтинъ энъ де коьнъил коьтерилисли эм аьрекетли кесеги болган. Яс несил оьзининъ таланты эм каныгыслыгы, эскирмеген ой токтаслар табувы ман уьйкен етимислер тавып келген.Бу ярасык йыллар сизге ийги аьрекетликти, алал досларды, ашык мырадларды эм оларга етисуьвде каныгыслыкты, белсен яшав позицияды , оьз оьзин коьрсетуьвди савкатласын.

Йораймыз баьринъизге де наьсипти, онъып яшавды, акыллыкты,исте куванышты эм район уьшин уьйкен уьстинликлерди.

«Ногайский район» МО аькимбасы К.Янбулатов.

«Ногайский район» МО депутатлар йыйыны эм администрациясы Сизди Ораза Байрам ман ак юректен исси кутлайды.

Ораза Байрам – тек авыз беклев кутылатаганын белгилейтаган тувыл, иманнынъ куьшин, ынанувдынъ куьшин коьрсететаган ислам байрамы. Бу байрам аьдемнинъ эм ямагаттынъ яшавында авыстырылмас баалардынъ акында эске салады, юрек тазалыгына эм тил бирликке, тувганлар эм ювыклар акында кьр шекпеге, баьри де керексинетаганларга ян авыртпага , аьдемшилик эм эдаплык хасиетлерди тутпага шакырады.

Ораза Байрам баьрине де ян парахатлык эм оьз куьшине сеним савкатласын. Сизинъ яшав йолынъыз ийги ислерге толы болсын.

Сизге коьп йылларга савлык эм наьсип, ийги ислеринъизде уьстинликлер, тынышык эм онъып яшав йораймыз.

«Ногайский район» МО аькимбасы К.Янбулатов.

Санавлы куьнлерден быйылдынъ экинши яртысына элимиздеги газеталар эм журналларга язылув шагы финиш сызыгына етеди.

Совет йылларында кайсы бир аьдем де элде, республикада шыгатаган туьрли баспа изданиелерине суьйип язылатаганы эсимизде болар. Язылып, почта кутыгына келген газета эм журналларды алганда, солар ман бирге уьй ишине айырым куваныш саьвлеси киргендей болатаган эди. Сол йылларда элимиздеги баспа изданиелерине язылув шагында оькимет ягыннан уьйкен ярдам берилип келген. Ол кайдай коьмек десенъиз, энъ маьнелиси – язылувды кенъ кепте халк арасында яюв, аьруьв реклама этуьв. Бу ягыннан партия органларыннан алып, тоьмендеги организациялар эм учреждениелер етекшилери, коллективлер, айырым агитаторлар, яваплы аьдемлер эм почта боьликлери бир тилде эм бир ниетте куьн сайын куллык эткенлер.

Элбетте, заманлар эндигиси тамырыннан туьрленген. Биз аьли капитализм, рынок катнасувлары йорыгында яшаймыз. Ама соны ман бирге оьткен оьмирлерден патша заманы, совет йыллары болсын, ийги деген аьдетлерди, ис эм яшав йорыкларды, катнасувларды алып кулланмага бизге бирев де буршав бермейди. Сонынъ акында бир неше кере Россия Президенти Владимир Путин де айткан эм айтады.

Аьлиги заманда тувган тилимиздеги «Шоьл тавысы» газетасына язылувды газетадынъ редакциясы, район администрациясы, сийрек аьллерде авыл почта боьликлери болмаса, бирев де юритпейди демеге болады. Бу истинъ энъ де маьнели ягы – тувган тилимиз, газета – ол халк маданиятынынъ бир кесеги, онынъ тарихи, информационлык майданы экени акында аз айтылады десем ялган болмас. Аьли ис коллективлерде газетага язылувды «таяк салып» юритпесе, юрмейди демеге керек. Соьйтип этпесе, сийрек ким язылаяк. Ама бу исти баскалай онъламага да йоллар аз тувыл. Акы неден керек, алдынгысы КПСС район комитетинде сол исти совхозлар исшилери, коллективлер арасында бардыратаган сав бир айырым боьлик бар эди. Оннан баскалай, ер-ерде баспа изданиелерине язылувды онълайтаган парткомлар, рабочкомлар, комсомол организациялары да болган. Аз десенъиз, язылув шагында ногай шаирлери эм язувшылары, журналистлери мен йолыгыслар да оьткерилетаган эди. Бу пайдалы эм керекли ис эндигиси токтатылган демеге керек. Тек соны ман бирге тувган тилин уьйренуьв маьселеси йылдан-йылга оьткирленип, оьз тилинде соьйлемейтаган ногай балалар саны арта береди. Аьлиги заманда миллет газетасын коьбисинше тек ясуьйкен эм эсли аьдемлер окыйдылар. Олардынъ да сырасы йылдан-йылга азаяды. Ана тилиндеги газетады колына да алмай сав бир несил оьсти эм аьли де оьседи…

Болса да буьгуьнлерде ногай тилиндеги баспа изданиелерине язылув исти юриткендей айлак та бирев де йок экен деп айтып болмаймыз. Бар бизде авыл администрациялары, почта, район маданият, билимлендируьв боьликлери, яслар орталыгы. Коьрсетилген субъектлер (авыл почта боьликлериннен баскалары) ногай тилимиздеги газетасына язылув исти мойынларына алсын деп бирев де айтпайды. Ама язылув шагында солардынъ аьр бириси кайдай ды бир шараларды (биревин йогарыда атадым) редакция ман байланыс тутып оьткермеге боладылар. Сондай ислер аьлиги заманда газетага язылувдынъ тоьмен туьсип барувын, бир соьзсиз де, ийгилендирмеге боладылар. Бу яктан терен ойланган ис юритуьв керек.

Бизде аьли ногай авторлары ман йолыгыслар оьткеруьв деген шара коьпте мутылган. Ама соларды эндигиси авыл клубларында яде ис коллективлеринде уйгынласак, сийрек ким келер деген ой да босына айтылмайды. Буьгуьнлерде, эгер йолыгыслар аьзирленсе, соларга язувшылар оьзлери де бири калмай келер деген сеним этуьв кыйынлы. Кыйынлы, неге десе ызгы 20 йыллар ишинде сондай куллык мутылып, онлаган йыллар узагында туьзилген сав бир уьйкен идеология тармагы бузылган. Бузылган алдынгы куватлы элимиз, аьвелги тармаклар ара байланыслар, ийги ис аьдетлери. Эндигиси аьр бир тармак оьзи алдына кыйынлык коьрип тырпанълайды. Айтпага, миллет театрымыздынъ спектакльлерине де, халкымыздынъ саз алатлар оркестрининъ концертлерине де каравшылардынъ катнавы оьзи алдына бир маьселе. Ол зат бизим газетага язылув маьселеси мен бирге шыкканын эсте тутув керек.

Ногай тилиндеги китаплердинъ сатылмавы, окылмавы, школада ногай балалардынъ оьз миллет тилин окымага суьймегенлиги, бу соравлардынъ баьрининъ де туьби бир – вайымсызлык. Сонынъ астына авыр мина салынган. Бир куьн атылаяк, сонъында кесеклеримизди йыйнап та болмассык. Соны токтатув уьшин халк арасында миллет маданиятымызга, саниятымызга сыйды кайтадан тургызув керек (оьрлентуьв акында соьз аьли уьшин коьтерилип те болмайды. Маданиятымыз оьрленуьвге йол алды деп айтармыз, йогарыда коьрсетилген маьселелер туьз шешилген сонъ). Биз, маданият куллыкшылары, колларымызда халк пан аьллесуьвге кайдай куьшли рычагларымыз бар турып, соларды кулланып болмаймыз…

Аьли уьшин шоьлдеги миллет газетамызга язылув кутылмага бир юма калган. Соны бос йибермей, ювыктагы почта боьликлерине барып, ногай тилинъиздеги газетага язылынъыз. Дурыс, кайбир авылларда язылганларга газетады еткеруьв осал уйгынланганы акында, газетадынъ иштелигине шагынатаганлар да аз тувыл. Заман ман бирге баьри зат та янъырмага, аьдем уьшин онъайлы болмага, ийги ягына туьрленмеге керек – ол яшав законы. Бу соравлардан тура авыл активистлерин, почта етекшилерин, белсенли газета окувшыларын йыйнап, куьзде тоьгерек стол оьткермеге керек болар.

Халкымызда «Сен де кудагай, мен де кудагай, арбамызды ким айдагай?» деген аьруьв соьз бар. Сога усап, аьли уьшин соьзимизди койып, миллет газетамызга язылмага алгасайык.

М.Ханов.