Оьткен йылдынъ декабрь айында, «Дагестан Республикасынынъ электронлы гражданини» деген проекти ишинде, ДР ГАУ «МФЦ» эм ДР Байланыс эм энергетика, коьлик министерствосы ман бирге туьрли шаралар озгардылар. Олар туьрли окув учреждениелерге барып, окувшылар ман йолыгысып, Ортак порталда аьр бир аьдемге айырым кабинет ашар уьшин тийисли документлер алдылар. Сондай, байыр кабинети болган окувшы ЕГЭ, ГИА белгисин оьзи билмеге болаяк.

«Электронлы гражданин» деген проектти яшавга шыгара келип, Ногай районындагы МФЦ куллыкшылары да авыл школаларынынъ окувшылары ман йолыгыслар озгардылар. Окувшылардынъ МФЦ-га келуьвининъ бас мырады- Патшалык буйымлар толтырув сайтында регистрацияланув.

Солай ок, окувшыларга МФЦ куллыкшылары олар кайдай буйымлар ман пайдаланмага болатаганлары, тагы да орталыкта кайдай куллыклар этилинетаганлары акында анълатув-хабарласув озгардылар.

Эндигиден армаганда, Интернет байланысы аркалы врачка барув шеретке язылмага болады, шет эллерге кыдырмага паспорт алмага эм сондай баска буйымларды толтырады.

Буьгуьнлерде яшавымыз енъилленип барады. МФЦ куллыкшылары толтыратаган куллыклар бизге пайдалы болмаса, зарары йок.

Эгер сизде соравлар туватаган болса, 8(938) -777-82-41 номерли телефонга тел согып, яваплар, анълатувлар алмага боласыз.

Г.Сагиндикова.

Суьвретте: Ногай районындагы МФЦ куллыкшылары окувшылар ман йолыгыс озгарадылар.

Оьтип бараяткан 2016-ншы йылдынъ ызында Дагестан Республикасынынъ Халк Йыйынынынъ кезекли сессиясында «2017-нши йылга эм 2018 эм 2019-ншы йыллардынъ план кезегининъ республикалык бюджети акында» деген ДР Законы кабыл этилинген.

Соны ман алдымыздагы йылдынъ карыжлары эм шыктажлары ашык кепте белгиленди. Оьткен йыллардынъ бюджетлери мен тенълестиргенде, янъы йылымыздынъ бюджети биринши кере 4,6 миллиард маьнетке профицит кебинде токтастырылган. Олай дегени, сол шаклы акша оьлшеми артык экономланаяк эм солар республикадынъ маьнели социаллык тармакларынынъ эм проектлерининъ яшавга шыгарылувын канагатламага йиберилеек.

Янъы алынган республика бюджети мен байланыста бизим ердесимиз, Дагестан Республикасынынъ Халк Йыйынынынъ депутаты, Курылыс, коьлик, ЖКХ эм байланыс бойынша республика парламентинининъ комитетининъ председатели Мурат Мамаевке Ногай районы бойынша 2017-нши йылга кайдай ислер карыжланаягы акында айтпага тиледик.

Келип турган янъы 2017-нши йылда Ногай районындагы Карагас – Уьйсалган авыл аралыгындагы 14 шакырым узынлыгы болган автомобиль йолы курылаяк. Ызгы йылларда салынып турган Бораншы – Куьнбатар авыл аралыгындагы автойолы толы кепте курылып битеек.

Орта-Тоьбе авылында салынып басланган эм сонъгы заманларда токтатылган орта школасынынъ янъы меканынынъ курылысы армаган бардырылаяк.

Район еринде газификация этилинмеген авыллардынъ маьселесине де янъы бюджетте маьне берилмей калмаган. Соьйтип, келеяткан йылда, аьли уьшин ашык беркитилмеген, мага коьре, Куьнбатар эм Бораншы авылларына табиат газы тартылаяк.

Алдымыздагы 2017-нши йылда республика бюджети бойынша район ерине бир артезиан казбага деп каралады. Ол Батыр-Мурза авылында казылаяк.

Язып алган М.Ханов.

Баспа куьни эндиги элимизде Россия Президентининъ указы ман 1992-нши йылдан алып 13-нши январьде белгиленеди. Бу байрамды белгилевди сосы куьнге коьшируьвге 1703-нши йылда Москвада биринши газета баспаланувы себеплик эткен. Соьйтип неше юз йыллардан бери савлай дуныя журналистлери яваплы эм тыныш болмаган исти бардырадылар : халкка болган ислер акында акыйкатты еткередилер.

Бизим тувган газетамыз да оьзининъ кеспилик байрамын белгилейди. 85 йыл узагына «Кызыл байрак», сонъ «Шоьллик маягы», аьли «Шоьл тавысы» газетасы халкымыздынъ маданиятын, тилин саклав уьшин коьп куьш салады.Бу куьнлерде «Шоьл тавысы» республикамызда тувган тилинде шыгатаган ялгыз газетасы болады.Мунда туьрли йылларда ислеген зейинли язувшылар, журналистлер газетадынъ тарихине киргенлер.

Озган йыл биз газетамыздынъ 85 йыллык мерекесин белгиледик. Бизим шатлыгымызды боьлиспеге коьп конаклар келдилер. Газетамыздынъ куллыкшыларынынъ халкка пайдалы куллыгы белгиленди, келеекте де уьйкен сенимлер салынатаганы айтылды. «Шоьл тавысынынъ» куллыкшылары аьли де бизге сыйлы ясуьйкенлеримизден асабалыкка калган байлыкты саклав эм оьрлендирер уьстинде куьшлерин аямай аьрекетлерлер. Биз уьйкен разылыгымызды билдиремиз бизим авыл хабаршыларымызга, шаирлерге, окытувшыларга, олар келеекте де оьз аьрекетлерин «Шоьл тавысы» ман байланыслы этер деп сенемиз.

Н.Кожаева.

Суьвретте:

1931-нши йылдан бери газетамыз халк яшавындагы коьп уьйкен эм кишкей оьзгерислер акында язып келген. Олар баьриси де эндигиси – бизим тарихимиз эм бияла кимик туьз кепте соны коьрсетеди. Тоьменде алдынгы «Кызыл байрак» газетасында туьрли йылларда шыккан бир неше хабарларды кайтип язылган болса, сол ок кебинде баспалаймыз.

Тыншаймага келди

Арсланбек. Биарслан авылдагъы № 19 школагъа РайОНО-дынъ инструкторы Кияненко келип 3-4 куьнлер турып эм аьр бир лкасста куьнде бир саьат олтырып, бизге бир зат та айтпай кетти. Бизим дерислерде кемшиликлер йокъ тувылдыр. Ол кемшиликлерди йол. Кияненко бизге коьрсетпеди. Солай болгъан сонъ йол. Кияненко школа исин эм учительлердинъ кемшилигин коьрмеге келген йокъ та тек 3-4 куьн тыншаймагъа келген болаякъ.

Б.Елгишиев.

Канал ясавда коьримли ис коьрсеткенлер

Исмаил сельсоветиндеги, Тельман атындагъы колхоздынъ канал ясавда ислеген комсомольский звеносынынъ звеновойы йолдас Аманбаев Абибулла, Ленин атындагъы колхоздынъ комсомольский звеносынынъ звеновойы йолдас Канбулатов Зекерья, «12 йыллык Октябрь» колхоздынъ колхозниги Сайди Дударов, Димитров атындагъы колхоздынъ колхозниги – 53 ясындагъы къарт Эсиргепов Абдулгапар, «Коммунист» колхоздынъ колхозниклери – 74 ясындагъы къарт – Койлубаев Давлет, Аджиниязов Бектемир эм баскалар бу исте оьзлери стахановшы ислерин коьрсеттилер, 6,1 кубометр куьнлик норма орнына 9-13 кубометр толтырдылар. Каналдынъ ясалувында социалистический ярыслар йогъары салынды.

Куьзги шашув план толды

Чубутлы. «Махач» эм «Каганович» колхозларгъа буйыл куьзги аслыкъ шашпага уьшин план келген. Сол план бойынша бу колхозлар аслыкъты шашып 100 процент къутардылар. Колхозницалар мамыкъ йыйып турылар эм государственный борышларды да Октябрь байрамгъа дейим къутармагъа соьз бередилер. Мамыкъ йыювда яхшы ислейтагъан хатынлар: Капланова К., Нурманбетова Т. эм Нурманбетова З. Булар нормаларын артыкъ-артыгъы ман толтырадылар.

А.Эльмурзаев.

Талаплы окувшылар

Куьнбатар. Бораншы авылдагъы № 9 школадынъ 3-4 классларында окъыйтаган пионер балалар окъув йылдынъ ызында бир класста олтырып къалмаякъкъа учительлерине соьз бередилер. Соны ман бирше окъувда шалысып окъып отлично, хорошо отметкалар алмагъа эм дерислерди заманында аьзирлеп келуьвге соьз бередилер. Эгер бир бала окъувын билмей

артта къалатагъан болса, ол балагъа коьмек этпеге эм отлично, хорошо отметкалар алдырмагъа шалысаякълар.

«Кызыл байракъ» газетасы, 1939-ншы йыл.

Бизим тилегимиз

Арсланбек авылындагы етийыллык школадынъ 7-нши класс окувшы балалары райОНО-га уьйкен тилек саладылар.

Физика предметтинъ учители й.Матаев оьзи бир неше приборларды колы ман ясап койыпты. Урокларды ол опытлар коьрсетуьв мен озгарып турады. Болса да опытлар коьрсетуьв уьшин школада приборлар етерлик этпейди. Химия предметиннен болса приборлар йок.

Бу предметлерден опытлар коьрсетуьв болмав себепли окувшылардынъ уьлгируьвлерининъ тоьмен болувына келтиреди.

С.Абубекеров,

7-нши класс окувшысы.

Шефлердинъ коьмеги

Грознефтьтинъ геофизика трестининъ коллективи бизим Молотов атындагы колхозды шефликке алып, уьйкен коьмек этип турады. Колхозды электриклестируьв деген мурад пан шефлер баьри де керек яраклары ман электрик моторын алып келдилер. Аьли олар й.Занченкодынъ етекшилиги мен колхозды электриклестируьв исин уйгынлы кепте алып барадылар. Тезден колхозниклеримиз Ильичтинъ шырагы ман пайдаланмага турадылар.

А.Абдурахманов,

колхоздынъ колхозниги.

«Кызыл байрак» газетасы, 1953-нши йыл.

Былтыр болып озган сайлавларда коьп янъы яслар, элимиздинъ сыйлы аьдемлери депутат болдылар. Янъы сайланган депутатларга халк та янъы сенимин этеди. Бизим Президентимиз Владимир Путин эм Россия Оькимети дайым да халктынъ яшавы ийгиленгенин суьедилер, олардынъ ис аьрекети сол ниетке ымтылган. В.Путинге усап, аьр бир депутат оьз еринде халк акында ойлап, ислеп турса, элимиздинъ яшавы йылдан-йылга оьрленип барар эди. Бизде аьли де коьп этилинмеге керек ислер, шешилмеген маьселелер бар.

Батыр-Мурза авылымыз районда эсли эм коьрнекли авыллардынъ бириси. Уллы Аталык согысы йылларында муннан хыйлы аьдемлер давга кетип кери кайтпадылар. Согыс заманында авыл яшавшылары коьп кыйынлык коьргенлер. Давдан сонъгы йылларда халк биригип, «Бирлик» деген колхозды курдылар. Онынъ биринши председатели Кельдимурат Койлакаев эди. Сол йылларда колхоз оьрленип, халк яшавы ийгиленип баслайды. Мал оьстирип, аьруьв ис уьстинликлерге етискени уьшин бас койшы Куьлуьв Шандиев стахановшы атты казанды. Тагы бир белгили бас койшы Танъатар Насыров Куллык Кызыл Байрак орденин алды. Ашлык, яланъашлык коьрди халк согыстан сонъ, болса да бизди элимиз, оькиметимиз коршалап, колтыклап келди. Аьр бир авылда школалар, интернатлар ашылдылар. Етим калган балаларды балалар уьйине ерлестирдилер. Баьрине де оькимет колыннан келген коьмегин этти.

Бизим Батыр-Мурза авылына да школа салынды. Коьп яслар механизатор, комбайнерга окып, колхозда, сонъында совхозда куллык эттилер.

Ама аьлиги заманда тракторлар, комбайнлар йокка эсап. Халк колы ман туьзилген хозяйствомыз коьпте бузылган. Авылдынъ аьли бек осал. Школа меканы эски, алдынгы колхоз салган меканда орынласкан. Эки-уьш орамларда электроярык йок. Артезиан сувы авылдынъ баьрине де етпейди. Трубалар савлай шириген. Бизикиндей школа бир авылда да йок. Биз алдынгы колхоздынъ правлениеси, авыл администрациясы, район администрациясы алдында бу соравларды неше де коьтергенмиз, ама солар аьлиге дейим шешилмей келедилер.

Оьткен сайлавларда бизде эки йигитимиз республика парламентине депутат болып сайландылар. Эндиги соларга тилеймиз, уьйкен сеним этемиз. Айтпага, депутат Мурзадин Авезов эндиги 3-нши кере Дагестан Республикасынынъ Халк Йыйынына депутат болып сайланды. Экинши ердесимиз Мурат Мамаев тек халк уьшин ислеекпен, «Единая Россия» партиясын яклаякпан деп сайлавшыларга соьз берди. Бу эки ердесимизге, эки оьр дережели депутатларымызга халк уьйкен сенимин этеди. Мырадынъыз асыл болсын!

А.Сариева,

Батыр-Мурза авылы.

Баьри зат та окытувшыга карсы, баьри зат та. Ол оьзининъ окувшыларына сав аьдем болмага керек деп айтады – телевизор яманларды мактайды, ол тазалыктынъ эм намыстынъ акында айтады – телевизор тазалыкка селеке этеди эм суьйгенлердинъ араларын, оларды айванга тенъ этип, ортага салып коьрсетеди, окытувшы Аталыктынъ тарихин яшавдынъ мектеби деп айтады – телевизор бизим тарихти кирлейди. Баьри де киели, баьри де таза, баьри де ийги затлар телевизордан селекеге айландырылады, заманга келиссиз этилип коьрсетиледи. Баска яктан оьзининъ кимнен тувганын, тамырларын муткан ата-аналар да балаларымызга ана тил керек тувыл, балаларымыздынъ басын пайдасыз затларга толтырмаймыз деп тувган тил дерислериннен бас акашпага шалысадылар. Ол аз болса, кайсы бир мектеблерде материал-техникалык негизи осал. Кала мектеблерининъ эм кайсы бир авыл мектеблерининъ арасында баскалыклар уьйкен. Кайдай тенълик акында айтпага болады, эгер бир балалар янъы деген информациялык технологиялар аркасында уьйренип, баскалар окымага учебниклер таппайтаган болса. Оьзек те, талаплы, акыллы окувшылар коьн шарык кийсе де, тийисли билим аларлар, уьйкен йолга шыгарлар, тек тиреви яде коьплеген акшасы йок болса, Дагестанда оларга оьзлерининъ билимине, кеспи усталыгына коьре тийисли дережели куллык таппага кыйын болаягы аян. Айтатаганым,

Октябрь революцияга дейим баласын моллага окытпага берсе, «эти меники, териси сеники» деп айтатаган болган.Олай дегени, меним кедем окымаса, айтканды тынъламаса сокпага да боласынъ. Революцияга дейимгиди кояйык, бизим заманларды (алпысыншы йылларды) алып карайык. Ата-ана кедеси «окувын билмесе, тынъламаса акыр, ур» деп ыхтыяр беретаган эди, «ол аз болса, уьйге келгенде мен де косарман» дейтаган эди. Оны да кояйык, окувшыды урмага ярамайды деп разы болайык. Ама буьгуьнлерде окытувшы оьз окувшысына тавысын коьтерсе де, ата-анасы школага ювырып келеди эм аьр дайым да, баласы куьнали болама яде болмайма, оьз тувдыгынынъ ягын тутады. Соьйтип, ол оьз баласы алдында окытувшыдынъ абырайын туьсиреди эм оьз баласын окытувшысын санамаска уьйретеди. Соьйтип, буьгуьнлерде таяк ашайтаганлар окытувшылар боладылар.

Мага коьре, аьли школада, окытувшыда балаларга окувын ийги окытпага бойсындыратаган амаллар калмаган. Окувшы аьли экинши йылга калмайды.

«Суьйсенъиз де, суьймесенъиз де, мен окувды билсем де, билмесем де, мени кезекли класска коьширеексиз. Мен окувымды билмесем, таяк мага тувыл, сизге тиеек» деп ойлайды окувшы.

Мага коьре, аьли балаларды окымага бойсындыргандай тек бир шыбырткы калган: ЕГЭ. Онынъ да кемшиликлери коьп. Тек ол баска хабар.

МАГОМЕТ КОЖАЕВ

В Доме культуры села Терекли-Мектеб Ногайского района состоялся концерт Ногайского государственного оркестра народных инструментов «Вечер вальса».

В ходе двухчасовой тематической встречи жителей района с музыкантами прозвучали произведения ногайских, российских, зарубежных  композиторов.

В концерте приняли участие заслуженный работник культуры РФ и РД, заслуженный артист Карачаево-Черкесской Республики Яхья Кудайбердиев, заслуженная артистка Республики Дагестан Фатима Нурлубаева, заслуженный артист Дагестана Алибий Романов, которые исполнили классические и народные произведения.

На концерте прозвучали произведения Георгия Свиридова «Отзвуки вальса»,  Залимхана Максутова «Музыка»,  Яхьи Кудайбердиева «Кешединь айындай», Латифа Хамиди «Казахский вальс». Солист  оркестра Артур Межитов, дирижеры Анвар Аджибаев и Кызылгуль Кудайбердиева задавали задорный темп концерту, в ходе которого некоторые зрители танцевали.

Среди зрителей было много детей, которые с большим интересом слушали сочинения мировой классики.

По словам члена Общественной палаты РД художественного руководителя Ногайского государственного оркестра народных инструментов Бекмурзы Кудайбердиева, данные мероприятия проходят в рамках реализации приоритетного проекта развития республики «Человеческий капитал».

«Вальс – самый известный и романтичный из бальных танцев, это танец на века. Танцуя вальс, чувствуешь себя свободным от всего. Ты не думаешь ни о чем, только о том, что ты можешь летать. Наверное, даже птицы не чувствуют себя так же комфортно и легко в полете, как пара, гармонично соединенная в этом великом танце. Помимо приобретения грациозности, благородства и красивой осанки, танцоры вальса в любой обстановке смогут применить свои умения на практике. Он – красив, универсален, прост в освоении. Вальс можно исполнять как свадебный танец, как танец на светской вечеринке, на любом приеме, дне рождения. Поэтому сегодня данный тематический вечер прошел под названием “Вечер вальса”.  Объединив усилия артистов, старожилов и юных жителей Ногайского района, необходимо возродить славную традицию оркестров народных инструментов с целью привития любви к искусству и культуре», – подчеркнул он.

Ася Муакаева

Рождестводынъ кайдай  ды бир зат туьзуьвши куьши энъ танъ сезимлерди баалыклар (бир-бирисин сыйлав, ювыклар акында каьр шегуьв эм ян авырув эм с.б.)  эм тарих аьдет йорыклар негизинде миллионлаган аьдемлердинъ бирлесуьвине куллык этеди.

Орыс православный килсе эм Россиядынъ баска конфессиялар ваькиллери элимиздинъ эм ямагаттынъ яшавында катнасадылар, оьсип келеяткан несилди тийисли аьлде тербиялавга, аьелди, акалыкты эм балалыкты яклавга себеплик этедилер, бизим тарих эм маданият калымжасын саклавга, ярыкландырув эм саваплык ислерге арымастай маьне бередилер.

Сенимли кепте айтаман: христианстводынъ шынты аян баалыклары армаганда да Дагестанда эм Россияда гражданлык бирликти эм макуласувды токтастырувга себеплигин тийгистеек.

Баьрисине де берк ден савлыкты, тынышлыкты эм онъайлыкты, ийги ислерде эм баславларда уьстинликлерди йорайман, - деп айтылады кутлав соьзлеринде.