Бу кишкей кызалак, Терекли-Мектеб авылдынъ яс яшавшысы, тек янъы авыл мектебининъ 1-нши классын кутарып, 2-ншиге шыккан. Сондай бала акында да не айтпага болады дер биревлер. Коьресиз, айткандай зат бар эм аз да тувыл. Ол тек бир окув йылы ишинде оьз оьнери мен хыйлы уьстинликлерге етиспеге йол тапкан.
Биюв – поэма, онда аьр бир силтев – соьз. Соьйтип айткан сол саният акында акыллы аьдемлердинъ бириси. Ким сукланмайды ярасыклы биюв мен? Бийип болатаган аьдемлерге кайзаманда да коьзим кызып каламан. Биюв – инсаннынъ янынынъ оьрге ымтылувы, оьзлерининъ сезимин колынынъ, аягынынъ силтеви мен коьрсетуьви. Боьтен де, сахнага балалар шыгып бийисе, юрек куванышка толады. Соьйтип, белгили хореограф...
Ясларымыз спорт пан кызыксынувы, олардынъ етискен уьстинликлери аьр кайсымызда да оьктемлик тувдырады. Сол ясларымыздынъ бириси Рашид Аджиев. Асылы ман Рашид Терекли-Мектеб авылыннан. Ол – Ханты-Мансийск автономлык округындагы Сургут каласынынъ яшавшысы. Ол Тахир эм Рауза Аджиевлердинъ аьелинде тувган. Буьгуьнлерде Рашид Сургут каласындагы 27-нши мектебининъ 5-нши класс окувшысы болады. Кишкей болса да, Рашид спортка уьйкен маьне берип...
Янъыларда бизде биринши кере «Ногайский район» МР администрациясындагы «Яслык» яслар орталыгынынъ куьш салувы ман «Домбыра – коьнъилдинъ канаты» деп аталып фестиваль озгарылды. Домбыра – ногайымнынъ саз алатларынынъ бириси, аьр уьйдинъ коьрки болып саналып келеди. Домбыра шертип, аьдемлер кайгысын да, куьезин де билдирип турганлар. Кыскаша айтканда, аьлиги заманларда кайсы янъылык та гаджетлер аркалы яйылатаган болса, аьвелгиде...
Бала. Аьр бириси бир аьлеметлиги мен эсте калады. Оьзимиз де бала болып, ясуьйкенлеримизди, ата-аналарымызды суьйинткенмиз, аьлиги заманларда оьз балаларымызга сол аьлемет шаклардан эскеруьвлер мен де боьлисемиз. Узакка кетпеге де керек тувыл, мен оьзимнинъ бала шагым акында айтсам, балаларым кызыксынып тынълайдылар, арада бир сол хабарларга кайтпага да суьедилер. Кужыры да бар, оьзимнинъ бала шагымда эткен ланъкаларым акында кызып айтып йиберген болсам, оннан сонъ оларга сесимди коьтерип, акырып йиберсем: «... сен де биздей болганда, ланъкалагасынъ ша», – деген явапты да эситемен. Сонынъ уьшин бу ерде оьз тенълериме, яс ата-аналарга маслагатым – бала заманларынъыз акында ойланып хабарланъыз…
Бир бес-алты йыллар артта болар, язлык байрам куьнлеринде, шатлыклы концерт берилетаган ерде аьруьв танысым бир аьлемет ярасык кыз балады коьтерип турганын коьрдим, бала оьзине каратады, суьйдимли кызалак деп айтпага да болады. Онынъ авыр турысы да, йигерли коьзлери де бар эди. Соьйтип эсимде калган меним буьгуьнги хабарымнынъ келбети, оны ман биринши танысувым. Ол – Яна Тангатарова.
Орта-Тоьбе авыл орта школасынынъ окувшысы Руслан Бийманбет увылы Сагиндиковты кайсы район, республика кезегинде озгарылатаган шараларда да коьресинъ. Аьр бирисинде ол алдышы орынды алып, кай-кайсы ерлерде де терен билимин коьрсетип келеди.
Янъыларда ол ана тиллер куьнине багысланып, баслап район кезегинде, сонъ республикамыздынъ бас каласында озгарылган, «Эгер танъла меним тилим оьлер десе, мен буьгуьн оьлмеге аьзир» деп аталган тема бойынша тувган тилде энъ ийги ятлав окувшысы деген шарада катнасып, сыйлы биринши орынга тийисли болып кайткан.
Йыл сайын районымыз еринде окувшылар арасында коьплеген кызыклы ярыслар озып турадылар. Айтпага, навруз айында «Яс краевед» деп аталган ярыста туьрли мектеблерден оьнерли, билимли окувшылар йыйылдылар. Тоьрешилер – билим тармагынынъ методисти А.Маликова, окытувшылар Н.Зарманбетова (Карагас авыл орта мектебиннен), С.Межитова (Орта-Тоьбе авыл орта мектебиннен), С.Хасбулатова (яратувшылык уьйининъ методисти) окувшылардынъ оьнерлерине сукландылар: аьр бирисининъ шалыскырлыгына, излев йолында янъы амаллар кулланып болувларына).
Таьтли-Булак авылдынъ С.И. Капаев атлы мектебининъ окувшысы – Абдулсаметова Дженнет (суьвретте). Ол – 6-ншы класстынъ окувшысы, биринши класстан алып тек беске окыйды. Дженнет бек акыллы, терен билимли окувшы. Ол мектебте болган шараларда, район олимпиадаларда, конкурсларда катнасады. Район кезегинде «Живая классика» конкурсында биринши орынга тийисли болган. Талаплы кыз бир неше кере Сый грамоталар ман савгаланган.
Биз, окытувшылар, оны ман оьктемсиймиз. Уьйкен уьстинликлер сага, Дженнет! Аьр дайым йолынъ сенинъ ашык болсын!
Тамирлан – аьлиги заманда кишкей болмаган аьелдинъ баласы. Ол, бес баладынъ ишинде экинши бала болып Фазиль мен Ралина Акбулатовлардынъ аьелинде тувып-оьскен. Онынъ балалыгы оьзининъ тенълериннен баскаланмайды – балалар бавы, мектеб йыллары, баьриси де оьз алдына кызыклы.
Пил - Африка аьлемети __________________________
Биз соьйлегенде, бу ша пилдей авыр деп айтамыз. Пил – ерде юретаган уьйкен деген айванлардынъ бириси болады, онынъ авырлыгы 4 тоннага дейим барады. Бу аьлемет айван Африкада яшайды. Биринши кере Европа яшавшылары античность заманында билгенлер, греклер эм римляншылар пилдинъ акында биринши кере бизим эрага дейим V юзйыллыктынъ ортасында айтканлар.
