Домбыра – ногайымнынъ саз алатларынынъ бириси, аьр уьйдинъ коьрки болып саналып келеди. Домбыра шертип, аьдемлер кайгысын да, куьезин де билдирип турганлар. Кыскаша айтканда, аьлиги заманларда кайсы янъылык та гаджетлер аркалы яйылатаган болса, аьвелгиде домбыра аркалы белгили болатаган болган.

Оьткен оьмирдинъ 90-ншы йылларында ногайымнынъ байыр алатларынынъ бириси – домбыра йойылып та бараятыр эди демеге де боламыз, тек ызгы 10-5 йыллар артта, баламай ман айтканда, сол кулланувга тагы кирди. Сога оьз куьшлерин бизим акынымыз Алибий Романов эм онынъ окувшылары салды десем, бирев де, эш те, карсы шыкпас.

Фестивальди уйгынлавга СПК «Эдиль», «Ногай ямагаты» РОО, «Sandyk.biz» Интернет туькени спонсорлык ярдамларын эттилер.

Ногай район орталыгымызда биринши кере озгарылган яс домбырашылар фестивалинде шоьллигимиздинъ яйрап яткан авылларыннан бир неше онлаган балалар ортакшылык этип, оьзлерининъ оьнерлерин коьрсеттилер. Олардынъ ойнавларына оьз белгилерин конак, миллетимиздинъ алдышы домбырашыларынынъ бириси эм йигерлиси, коьплердинъ суьйикли, сол санда меним де артистим Ислам Сатыров, Дагестан Республикасынынъ ат казанган маданият куллыкшысы Муслим Шаникеев, талаплы кобызшымыз Кельдимурат Куруптурсунов аьдилше белги бердилер демеге болады (ызгы заманларда бизим районымызда сол айлак сийрек болатаган болды). Фестивальде катнаскан яс домбырашылардынъ ойынлары бир-бирисиннен ярасык эди. 8-10 ясларындагы балалардынъ колларында домбырадынъ сазы шыкканда, коьзге яс толмай болмайды, кайдай ярасык бизим сазлар, аьр бирисинде терен сезимлер, уьйкен маьне. Домбыра аркалы аргымактынъ шанъ шыгарып шапканын да, йоргалардынъ йортканын да, коьнъилди коьтерген суьйим сезимлерин де тынълап кайттым.

Фестиваль эки кезек болып озгарылды: биринши кезекте 8-10 ясындагы балалар, экиншиде – 11-15 ясларындагы балалар катнастылар. Бу ерде оьз ойымды айтпай болмайман. Меним ойыма сонда болган саз алатларга уьйрететаган окытувшылар да косылдылар. Балаларды соьйтип эки куьпке боьлуьв бираз дурыс тувыл, неге десе бизим балалар баьриси де бир яста саниятлар мектебине юрип басламайдылар, биревлер 6 яста барып, колына домбыра алган болса, баскасы 10-13 ясларында барып баслайды. Аьр бир саз алатта ойнав усталыгы йыллар ман келетаганы акында окытувшылар да айтадылар. Бу фестиваль бизде биринши кере озгарылганнан сонъ, орыс халкында айтылганлай, биринши шырлама… Бу йыл озгарылган фестиваль уйгынлав яктан йогары дережеде эди, а баскалары йыллар ман келеегине шек йок.

Соьйтип фестивальдинъ биринши кезегинде (8-10 ясларындагы балалар араларында) биринши орынга И.Аджибекберов, экинши орынга А.Суюндикова, уьшинши орынга Д.Муслимова эм Т.Утегенов тийисли болдылар, экинши кезегинде (11-15 ясларындагы балалар араларында) К.Джумакова биринши орынга, К.Яхъяева экинши эм уьшинши орынга З.Батыров, М.Аджиков тийисли болдылар.

«Домбыра – коьнъилдинъ канаты» фестивалининъ Гран-Прийи яс домбырашы Б.Мусаевге тапшырылды. Солай ок фестивальдинъ барысында ийги, ярасык домбыра сазын шалув уьшин савгады О.Бециев, каравшыларга яраганы уьшин савгады Н.Янгишиев алдылар. Аьр бир савгалы орынга тийисли болган яс домбырашы диплом ман акшалай баргыга тийисли болды. Биринши орын алганлар 5 мынъ маьнет, экинши орын алганлар 3 мынъ маьнет эм уьшинши орынга тийисли болганлар 2 мынъ маьнет акшалай баргыдынъ иеси болдылар. Гран-При алган аьдемге ногайымыздынъ белгиси – домбыра савгаланды. О.Бециев пен Н.Янгишиевке де айырым савгалар берилдилер. Фестиваль катнасувшылары баьриси де грамоталар ман медальлер алып кайттылар. Сол домбырашыларга буьгуьнлерде оьз билимлерин аямай беретаган, олар болмаган болса, белки буьгуьнлерде домбырады балаларымыз танымай коймага да болаяк эдилер, фестиваль катнасувшыларын аьзирлеген окытувшылар: А.Романов, Р.Махмудова, А.Менласанов, А.Темиров та Сый грамоталар ман белгилендилер.

«Домбыра – коьнъилдинъ канаты» фестивалинде болган меним коьнъилим, элбетте, канатланып, эндиги йыл да бу фестивальдинъ болаягына уьйкен сеним этип, сонда тек бизим районымыздынъ яс домбырашылары катнасып калмай, конъысы районлардан да катнасувшылар болар дегенге уьмитим мен кайттым.

Яшасын домбыра  – ногайымнынъ алаты, занъырасын яс колларда ногай саз.

Г.Сагиндикова,
РФ Журналистлер союзынынъ агзасы.