30-ншы апрель – Туьскен от пан куьресуьвшилердинъ кеспи байрамы__________
Уьстимиздеги 2019-ншы йылдынъ 30-ншы коькек айында Россиядынъ от туьсуьвге карсы боьлигине 370 йыл толады. Элимизде от туьсуьвге карсы службасынынъ иси узак 1649-ншы йылда басланган, сол заманда биринши кере патшалык оьлшеминде от пан куьресуьв амаллары каралып, патша буйрыгы шыгарылган.
Баьри заманларда да от пан куьресуьвши, куткарувшы иси сыйлы деп саналган. Бу енъил болмаган аьрекетти коркыныш пан таныс болмаган, оьзининъ яшавын, ден савлыгын баска аьдем уьшин аямаганлар сайлайдылар.
Енъуьв байрамы алдында Уллы Аталык согысы йылларында от пан куьресуьвшилердинъ йигитликлери акында эске алмасак дурыс болмас деп ойлайман, олар душпан таслаган бомбалар аркалы янган от пан куьрескенлер, аьдемлерди янаяткан уьйлерден шыгармага ярдам эткенлер. 2 мынънан артык от пан куьресуьвшилер Ленинград каласын оттан куткарар уьшин яшавларын бергенлер.
Район орталыгында «ППС РД» ДР ГКУ Терекли-Мектеб авылындагы ПЧ-49 Абибулла Яриковтынъ етекшилеви мен аьрекетлейди. Мунда 14 кеспи усталары куллык этедилер. Мен олардынъ ис йолдасы Адил Эсенгельдиевтинъ акында айтпага суьемен.
Адил Кошманбетович Нариман авылынынъ мектебин окып кутарып, Буйнакск каласындагы ислам университетинде билим алган. Оннан сонъ эл алдында эр борышын Кемеров областиндеги Югра каласында толтырган. От туьсуьвге карсы боьлигинде болса А.Эсенгельдиев 11 йылдан бери ислейди. Бас деп пожарный болган, аьли 5 йылдан бери боьлик командири.
«Ногай районында туьскен от пан куьресуьв куллыклар, оькинишке, сийрек юритилмейди. Коьп бетинде от аьдемнинъ куьнасиннен туьседи. Боьтен де яз шагында, яшавшылар орманга тыншаймага шыккан мезгилде, курыган оьленди ягув да баьлеге аькелген заманлар да болады. Уьйлерде туьскен от пан куьресуьвге асыккан куьнлеримиз де болган. Каза келген ерге биз бир такыйка ишинде шыгамыз, айлак узак авыллар болмаса, тийисли заман ишинде етип уьлгиремиз. Бас деп от туьскен уьйде аьдем бар ма экенин сорап билемиз, оннан сонъ от пан куьрес басланады. Солай ок бизим куллыкшылар коьлик пен байланыслы болган казага туьскенлерге де асыгадылар. Оларга биринши ярдам этедилер, айырым алатлар кулланып коьликтен шыгарадылар.
От – ол уьйкен каза, ол дайым йойым келтиреди, материалык ягыннан да, энъ де авыры аьдемнинъ яшавын аькетуьви. Уьйкен тилек саламан яшавшыларга, саклык тутсынлар деп.
Исимиз енъилллерден тувыл, ама сондай сенмеге болган йолдаслар ман авыр куллык та енъил болады. Ис йолдасларымыз татым, етекшимиз Абибулла Яриков дайым да бизге оьз коьмегин этпеге аьзир, кыйынлык келгенге оьзининъ ийинин салып, колыннан келгенин этеди, сога уьйкен разылык,– дейди Адил Эсенгельдиев оьз куллыгы эм йолдаслары акында.
Адилди яс болса да Нариман авылында бек сыйлайдылар. Сосы сыйды ол оьзининъ авылы уьшин эткен куллыгы эм куьш салувы ман казанган. Нариман авылында янъы ашылган межигит салынувында белсенли катнаскан. Яслар йыйылысып, ога межигитте курылыс куллыкларды мойынына алмага эм тамамламага тилек салганлар. Халк йыйган акшага Адил керекли курылыс алатлар алган, ислемеге аьдемлер де тапкан. Солай ок ол баска яслар ман бирге кыйынлыкка туьскен ердеслерине ярдам этеди.
Адил Эсенгельдиевтинъ савлай яшавы ярдам этуьв мен, баскага пайдалы болув ман байланыслы. Мен оны эм онынъ ис йолдасларын келеяткан кеспи байрам ман кутлап, уьстинликлер йорайман.
Н.Кожаева.
Суьвретте: А.Эсенгельдиев.
