Баьримизге де белгили Ногай район паркы. Ол оьзининъ ортак ер майданы ман гектарды бийлейди. Парктынъ тереклери район орталыгын тек ыспайлап калмай, онынъ ава бассейнин тазалайды, шыркыраган яз куьнлеринде салкынлык береди. Ызгы 10 йыллар ишинде картайган паркымыз «село Терекли-Мектеб» администрациясынынъ алдынгы аькимбасы Арслан Байманбетовтынъ аьрекети мен кайтадан ясарды, янъыртылды. Сол йыллар ишинде мунда коьп яс тереклер, орман оьсимликлери олтыртылды эм тийисли карав берилип оьстирилди. (Оннан алдынгы йылларда парк ишине йыл сайын нешаклы тереклер олтыртылатаганы эм солардан нешаклысы аман калып оьсетаганы да бизим эсимизде болар).

Тереклер паркта аьли де олтыртылады, оларга да карав бериледи, сувгарылады. Болса да паркка уьй айванларынынъ йиберилуьви эндиги азайса да, токталмайды. Мунда кирген тувар тереклерди тек ашап калмайды, соларды аявсыз сындырады, таптайды. Малдынъ мунда юргенин коьбисинше эртенъги шакта коьрмеге болады. Ол зат айванлардынъ паркка кеште киргенин аянлайды. Кайбир аьдемлер малларын паркка куллык этип кешелеп сама отласын деп йибередилер деген хабар да бар. Дурыс, бир ягыннан йылдан-йылга авылдынъ кенъейип барувы ман байланыста онынъ мал отлаклары да тар бола береди. Район орталыгына ызгы йылларда кайсы авыллардан да яшавшылар коьшип келе бередилер. Оьз авылларында мал саклап уьйренген аьдемлер мунда да уьйшилигинде 2-3 тувар мал сама саклайдылар, анъ оьстиредилер. Ама Терекли-Мектеб авылдынъ мал отлаклары онынъ яшавшылар санына келиспейди. Онынъ япсарлары авыл сырты ман оьтетаган, халк авызында «биринши канал» деп аталган татавыллар ман, куьнтуварда Калинин авылы, кубылада Ногай орманлык фондынынъ, куьнбатарда «сельсовет Коктюбинский» ерлери мен сыгылысып оьтеди. А соны ман бирге авылда аьлиги заманларда 3 мынънан артык хозяйство бар деп эсапланады. Солардынъ яртысы уьй айванларын саклайды деп санайык. Аьр бирисинде орташа 3 тувар мал бар болсын. Ал эндиги, нешаклы маллар авылдынъ тар отлакларын тоздырадылар? Бес мынъга ювык тувар мал! Сога йогарыда белгиленген яй айларынынъ аьдем коьрмес иссилигин эм кургаклыгын косайык. Кырда малга ашагандай зат йок десек ялган болмас, ажырыктынъ оьзи де каврап ятыр. Кеште отлактан тоймай кайткан маллар паркка кирмеге амалсыз болатаган болар деп эске келеди. Бу маьселеди шешуьв уьшин авылдынъ мал отлакларын кенъейтуьв акында ойласув керек болар. Экиншилей, мал саклайтаган авыл яшавшылары яз айларында болатаган кургаклыкты эске алып, малларын кешелерде йыйнап ашатпага тийисли деп ойлаймыз. Яде корага салып капасынлар, танъга дейим шыгармасынлар. Уьшиншилей, малларын корага капап, беслеп сакламага да болады. Маьселе шешилместей тувыл, тек соны бир ойга келип, шешпеге туьсеек. Айванда акыл болмайды, акыл аьдемде болмага тийисли.

М.Юнусов.