Февраль революциясыннан эм II Николай тайдырылган сонъ Россия империясында власть, басында Керенский болып, кесек болжаллы оькиметке коьшти. Фабрикаларда эм заводларда, армияда сонъында сезимли орын туткан Советлер туьзилип баслайды. Оны биринши болып белгили «апрель тезислерде» В.И.Ленин белгилеген.
Сол тезислер 1917-нши йылдынъ Октябрь оьзгерислериннен сонъ Россияда байырлык пан социалистлик пайдаланувда эм властьти оьзи туьзип, оьзи тергев салатаган пролетариаттынъ алды орында турувында негизленген янъы кепли патшалык туьзилген. Дуныядынъ политикалык картасында РСФСР, а сонъында – СССР деген арыплар орын таптылар. Янъы патшалык – Советлер Эли Антанта эллерининъ интервентлери мен бир тил болган ишки душпанлар ман куьресуьвден де аман шыкты.»Коммунистлик идеялар» савлай дуныя бойынша яйылып басладылар, коммунистлик партиялар коьп эллерде туьзилди.
Капиталистлик Америка еринде де белгили язувшы Джон Рид, 1917-нши йылдынъ Октябрь революциясынынъ катнасувшысы, Коммунистлик исшилер партиясын уйгынлады. Октябрь революциясы акында «Десять дней, которые потрясли мир» деген оьзининъ китабинде дуныя толайысы туьрленгенин эм аьдемлер де туьрленгенин белгиледи.
Уллы Октябрьдинъ савлай дуныя халкларынынъ яшавындагы оьзгерислерге оьз ягыннан себеплигин тийгискени акында туьрли ой-токтаслар орын табады. Дуныяда маьнели тарих оьзгерислер акында документальлик фильмлер туьзуьз мен каьрлевши эм «Украина отта» деген белгили фильмди туьзуьвши американ режиссеры Оливер Стоун 1917-нши йылдынъ оьзгерислери акында тоьмендеги аьлде айтады:
«Россияда 1917-нши йылдынъ революциясыннан сонъ американшылар корктылар, США-да исшилер классына большевиклердинъ идеялары себеплигин тийгизерлер деп корктылар. Властьте эм баска белгилилер арада революцияга басыннан алып ийги карас йок эди, эм ол бир де туьрленмеген. США-дынъ президенти Видро Вильсон басшылаган йылларда революционерлерди бузгышлав уьши н Россияга аьскерлер йибергенлер. Америка Россияды тек 1933-нши йылда Франклин Рузвельт заманында санаган.
Октябрь революциясынынъ себеплигин тийгисткени акында британ коммунистлерининъ бас баспа органы – «Morning Star» газетасы язады: «Коммунистлердинъ косымы бас орында болды, олар Китайда, Вьетнамда, Кубада, Кубыла Африкада эм коьплеген баска эллерде алды сырада эдилер. Социалист лагерининъ себеплик этуьви мен савлай дуныяда колонияларга карсы козгалыслар оьттилер. Соцлагерь оларды баьри затлар ман канагатлаган – ООН-да дипломатиялык яклавдан финанславга эм, керек болса, савыт-садак еткеруьвге дейим».
Октябрь революциясы – ол дуныялык оьлшемли оьзгерис. 100 йыллыгы савлай дуныя халклары ман белгиленеги аян. Ызгы билдируьвлерге коьре, Россия октябрь айынынъ ызында XIX Савлайдуныялык яслар эм студентлер фестивалин озгараяк. Ол «Тынышлык, тил бирлик эм социаллык дурыслык уьшин, биз империализмге карсы куьресемиз – бизим озганды сыйлап, биз келеектегимизди курамыз!» деген шакырув астында озаяк.
«Тарих дерислери бизге ярасув уьшин керек», – деп белгиледи РФ президенти В.В.Путин, солай ок аьдемлерге политикада, экономикада, коьлем информациялар амалларында оьз ой-токтасларын ашык аьлде айтувына бирев де буршавлык тувдырып болмайтаганы акында айтты эм россия халкынынъ бирлигин беркитуьвге шакырды.
Сондай карас, ама кенъейтилген кепте, айтылды «100 лет Великой российской революции: осмысление во имя консолидации» деген «тоьгерек» стол шарасында да. Авторы – маданият министри В. Мединский.
1917-нши йылдынъ Октябрь революциясынынъ 100 йыллыгын байрамшылав ман байланыста уйгынлав комитет туьзилип, аьрекет этип баслаган. Быйылдынъ 23-нши январинде Россиядынъ аьлиги тарих музейинде онынъ биринши кенъеси озгарылды.
Бу тарих оьзгерисининъ 100 йыллык мерекеси савлай дуныя ман байрамшыланаягы аян. Мине аьли коьп эллерде бу тарих куьни мен байланыслы шаралар ман етекшилеек комитетлер туьзиледи. Китайдынъ, Индиядынъ, Латин Америкадынъ кайбир эллерининъ, Испаниядынъ, Англиядынъ, Грециядынъ компартиялары Октябрь революциясынынъ 100 йыллыгын белгилев бойынша оьз планлары акында официаллык аьлде билдирдилер.
