Соьйтип, кислород эм керекли азык элементлер йоклыктан мыйдынъ нерв клеткалары оьледилер. Баскалай айтканда, мый оьзининъ йорыклы ислевин токтатады. Эгер пациентте мыйдынъ козгалувды йорыкластыратаган кесеги оьлсе, аьдем баьрине болады. Солай ок мыйдынъ ойлавды эм соьйлевди йорыкластыратаган кесеклери де оьлмеге болады.

Эгер аьдемге заманында коьмек этилмесе, дуныядан таймага болады. Ама мыйда кан айланувы басланса, аьдем сав болмага болады. Энъ де маьнели – авырувдынъ басланувын заманында билмеге. Бирерлерде аьдем инсульт урган сонъ коьп заманга дейим козгалып болмайды. Инсультты эмлев коьп заманга созылады.

Инсульттынъ бас туьрлилери: геморрагический эм ишемический.

Бириншиси тамырлардынъ бителуьвиннен яде олардынъ ярылувыннан болады. Сонынъ тамамында  кан уйысады. Ол зат аьдем куьшли парахатсызланганда яде стресс аьсеринде болады. Бирерлерде инсульт басланаяктан алдын аьдемнинъ басы авырыйды, айланады. Инсульт болганда аьдем йыгылады яде эсин йояды. Кан коьтериледи, пульс азаяды. Аьдем тыныс алувы кырылдавлы болады, кызарады, куспага болады. Солай ок аьдемнинъ бети кыйшаймага, аяклар-коллар токтамага болады. Сондай заманда аьдемди яткармага, кийимин агытпага тийисли. Авырув яткан уьйге таза ава киргизбеге керек. Пациенттинъ аякларына грелка, басына буз салынады. Сонъ тезлик ярдамы шакырылады.

Ишемический инсультта кан айланув бузылады, аьдемнинъ кейфи осалланады. Авырувдынъ бу кебинде мыйга кан бармайды, соьйтип мыйдынъ клеткалары сакатланады яде оьледи. Сога аьдемнинъ мыйынынъ инфаркты дейдилер. Бу авырув эсли аьдемлерде йыйы йолыгады.

Инсульт болувга аракы-шагыр ишуьв, таьмеки тартув себеп этеди. Солай ок врач язбаган дарманларды ишетаганлар да бу авырувлылар арасына кирмеге болады.

Аьдем оьзиндеги холестеринди дайым билип турмага керек. Бу авырувга аьдемнинъ аз козгалып яшавы да себеп этпеге болады. Семиз аьдемлерде де инсульт йыйы болады. Аьдемнинъ корланувы, кыйналувы себеп болады бу авырувга.

З.Телемишева, врач-невролог.