Районнынъ янъы сайланган етекшилери алдында туратаган 2-нши борыш – ол район еринде балалардынъ тамакланувы ман байланыслы сорав эди. Бу сондай яваплы тармакта балалардынъ тамакланувы уьшин керекли азык-туьлик товарларынынъ баалары бир неше кере арттырылатаган болган. Айтпага, гречкадынъ баасы 40 маьнет болса, ол мунда 120 маьнет деп, соган баасы 8 маьнет бола турып, 40 маьнет деп косып язатаган болыпты. Сол затты этпеге кайтип намыслары еткен экен, район балалары – олар бизим балаларымыз ша! Бизге бу маьнели тармакты аьрекетлеп тийисли йорыкка келтирмеге туьсти. Янъыларда биз сол сорав ман байланыста район мектеблер эм балалар бавларынынъ етекшилери мен йолыгысып йыйын озгардык. Сонда баьриси де буьгуьнлерде балалардынъ тамакланувы коьпке ийгиленгенин, аьли олардынъ столларында алмалар, бананлар да болатаганы акында айтып белгиледилер. Мектеб столовыйларында да бу яктан аьллер туьзеледи.
Ногай район орталык больницасында эмленуьвге керекли дарманлар, авырувлыларга ятпага орынлар етиспейтаганлыгы ман байланыслы маьселелер бар эди. Дарманлар сатып алув уьшин район больницасына бу йылга республика бюджетиннен 167 миллион маьнет акша йиберилген болган. Ол затты ДР Савлык саклав министрининъ куллыгын юритуьвши Танка Ибрагимов айтып белгилеген. Сол шаклы карыждан дарманлар уьшин 1 маьнет те шыгарылмай, баьриси де район медицина учреждениелерин ремонт этуьвге йиберилген болган. Элбетте, ремонт та керекли ис, ама медицина учреждениесининъ энъ баслапкы борышы – ол авырувларды керекли дарманлар ман, эмлев алатлары ман канагатлав.
Эндиги район авылларына газ еткеруьв акында. Сол соравды да биз ис орынымызга келген куьнлерде ок республика етекшилери алдында коьтергенмиз. Оькиметтен мага быйылдынъ 10-ншы декабрине дейим Орта-Тоьбе авылына, оннан сонъ 15-нши декабрьге дейим Шуьмлелик авылына газ еткермеге соьз бердилер. Аьли буьгуьнлерде сол ислерди этеек газ куллыкшылары бизге, районга келмеге тийисли. Соны ман быйылдынъ ызына дейим биз 3 авылга байланыс тармагын, 2 авылга газ еткереекпиз. Бу соравлар шешилген демеге керекпиз. Калган Куьнбатар, Уьйсалган эм Бораншы авылларына да «Газпром» компаниясы ювык заман ишинде газ еткермеге аьзир экенин билдирген.
Район бюджетинде аьли де 90 миллион борышы бар. Дагестан Республикасынынъ Оькимети келеяткан 2018-нши йылда сол борышларды ябувды республика бюджетине киргисткен. Соны ман эндиги янъы басланаяк йылымызды биз онълы мадарлы кепте озгармага болаякпыз.
Келеяткан йыл район экономикасын аякка тургызбага шалысаякпыз. Нариман авыл ювыгында республика Оькиметининъ ярдамы ман индустриаллык паркын кураякпыз. Республика оьз ягыннан сонда керекли инфраструктурады: йоллар, электроярык, сув, газ бан канагатланувды онъламага соьз береди. Биз сонынъ акында Туркиядагы йолдасларымыз бан да соьйлегенмиз. Олар бизде бир неше предприятиелерин ашаяклар.
Туркия ваькиллери Дагестанда 15 инвестиционлык проектлерди яшавга шыгармага ниетленедилер. Солардынъ ишинде бизим районнынъ проектин дагестан специалистлери энъ де ийги проект деп санайдылар. Ол уьйкен проект. Сонда катнаспага суьетаган район яшавшыларын биз бу проектке киргистеекпиз. Дагестан Оькимети соны карыжламага борышлы. Бас деп, бизге авыл хозяйство производствосы ман каьр шегуьв уьшин сувгарылатаган ерлер санын арттырув керек.
Республика Авылхозяйстволык эм тамак-азык промышленность министерствосы ман бирге бизим ердеги коьшимли малшылык йорыгын юритуьвши хозяйстволарды малларды беслев майданларына салып саклав йосыгына коьширмеге суьемиз. Бизим район эт продукциясын Иранга йибереек. Бизим уьшин бу бек маьнели проект. Бизде тагы бир неше проектлер аьзирленген.
Эндиги «Червленные-буруны» АОЗТ акында. Бу алдынгы совет йылларында белгили хозяйстводы кайтадан аякка тургызув соравын да биз бас приоритетлеримиздинъ бириси этип санаймыз. Соны ман байланыста Махачкаладан инвесторлар келип кеткенлер.
Район ямагатын тынышсызландыратаган коьшимли малшылык ерлерининъ кулланувы акында соравды да биз оьз социал-экономикалык политикамыздынъ бас соравларынынъ бириси деп санаймыз. Соны ман байланыста келеекте коьшимли малшылык отлаклары артыннан ямагат тергевди юритуьвши боьлик ашылаяк. Сол борышты бизге берееклер. Биз республика етекшилери алдында районымыздынъ фермерлери ер уьшин йогары аренда акын, а бизим район ериндеги баска тав районлардыкы – аз тоьлейтаганлары акында соравды коьтергенмиз. Бу соравды да олар эсапка алганлар эм аз аренда акын тоьлейтаганлардынъ акларын коьтергенлер. Эндиги йылдан алып сондай ер аренда акы Ногай район бюджетине туьсеек. Келеектеги йылларда биз район ериндеги мектеблерди, балалар бавларын, эмлев эм баска социаллык учреждениелерин ярастырмага, янъыларын курмага ниетленемиз. Алдыда аьли де коьп куллыклар бар.
«Ногайский район» МО администрациясынынъ аькимбасы М.Аджековтан М.Ханов язып алган.
