Дагестанда энъ де яс кала

Кизилюрт каладынъ тарихи Чир-юрт авылы ман тар байланыслы. Кавказ согысы аьсеринде 1831-нши йылдынъ куьзинде орыс армиясы беркитилген Чир-юрт авылын кавгаласып алган. Сонынъ акында сол узактагы эм эстеликли оьзгерислердинъ катнасувшысы, поэт Александр Полежаев оьзининъ колязбаларында язып калдырган. 

1886-ншы йылда Тоьмендеги Чир-юрт авыл ерлерине Самарский губерниядынъ эгиншилери коьширилгенлер. Оьзлерине янъы болып саналатаган ерлерде олар тамырласув ниети мен авыл хозяйствосын юритип баслаганлар. Бираз кесек заман оьткен сонъ мунда темир йол курылысы басланады. 

Сулак йылгасы бойы ман оьтетаган Дагестан эм Терский областьлери аралыгындагы япсарда, Беслан – Петровск линиясында Чир-юрт станциясын курувга кириседилер. Сонынъ ювыгына бу курылыста катнасатаган исшилер ерлесип баслайдылар, солардынъ хыйлысы орыслар болганлар. 1894-нши йылда Беслан – Петровск йол линиясы кулланувга берилген.

1921-нши йылда Дагестан Автономлы Совет Социалист Республикасы туьзиледи. Шойын йолдынъ янында куралган Чир-юрт поселениеси поселок статусын эм Кызыл авыл деген янъы атты алады. Чир-юртка сонъында 1963-нши йылда кала статусы берилген. Муннан сонъ каладынъ атын Кизилюрт деп туьрлендиргенлер эм ол Дагестанда энъ де яс деген кала поселениеси болады. 

Ерли яшавшылар юзим оьстируьв, малшылык эм койшылык пан каьр шегедилер. Каладынъ экономикалык оьрленуьвине Ростов-Баку темир йол магистрали, Кавказ деген автомобиль йолы эм аэродром уьйкен себебин этеди. 

Кизилюрт каладынъ бас байлыгы деп Сулак гидроэлектростанциялар каскады, Чиркей гидростанция сув саклавшы коьли, Сулак йылгадагы балык ыслайтаган коьрнекли ерлер мен бирге кала тоьгерегиндеги анъшылав ерлери саналадылар.

Калада аварлар, кумыклар, лаклар, орыслар, даргинлер, шешенлер эм баска туьрли миллетлер бирге яшайдылар. 

Суьвретте: кала администрациясынынъ меканы.