Тек туьнегуьн бизде Халклар ара музей куьни белгиленди. Сол куьн биз оьз еримизде аьрекет этетаган музейдинъ эсигин ашып, сонда куллык этетаган куллыкшыларды кеспилик байрамы ман кутламай болмадык. Мунда бек конаксуьер, коьнъили дайым кувнак музей етекшиси Каирбек Сейдахмет увылы Бальгишиев келгенлерди йылы йолыгады эм билген кызыклы хабарлары ман боьлиседи.
Ногай районымыздагы музейдинъ 1991-нши йылдан алып патшалык статусы бар. Сол йылдан алып музейди Каирбек Бальгишиев етекшилейди. – Мен мунда аьрекет этип баслаганда, колыма етекшиликти алганда, акт бойынша 185 экспонатлар алган эдим, аьли болса бизде солар – 1500. Музейге деп берилип койган мекан бар байлыгымызды сакламага амал бермейди, бек тар. Сол себептен табылатаган коьп затларды Махачкаладагы бас музейге бермеге туьседи. Оннан сонъ соларды алмага да коьп куллык этпеге керек, – дейди Каирбек Сейдахметович.
Буьгуьнлерде бизим музейдинъ баска, элде белгили Куьнтувар, Азов эм тагы баска музейлер мен катнаслыгы беркиген. 2013-нши йылдынъ ишинде Азов музейинде ногай экспонатларынынъ выставкасы да уйгынлы оьткерилди. Музейдинъ бизим тувган еримизде аьрекет этуьви мен 1995-нши йылда бизде оьткерилген казув ислер де байланыслы. Сол заманда аз куллыклар этилмеди. Казув ислер бойынша табылган затлар баьри де буьгуьнлерде музейде сакланадылар.
– Сол казув ислерде аьлим В.Коренякодынъ коьп уьлиси бар. Казув ислер бойынша табылган экспонатлар акында белгили аьлимлер мен коьп язылган. Солай болганда, бизим музейде сакланатаган экспонатлар илми айланысына кирген деп айтпага болады. А буьгуьнги етимис акында айтсак, мен бу йылдынъ басында окувшыдынъ колына туьскен «Сынтаслар» каталогы акында бир авыз соьз айткым келеди. Эсиме туьседи кайтип мен алдыма толган сынтаслардынъ суьвретлерин алып олтырганда, музейдинъ эсигин ашып, сол заман яс аьлимимиз Ахмет Ярлыкапов (ол менде тувган ерине келсе, тез-тез конак болатаган эди) кирип келди. Меним соьйтип ойланып, алынган суьв-ретлерди кайда орынластыраягымды билмей олтырганымды коьрген Ахмет-иним: «Аьли Махачкалада Востоковедение институтынынъ СНГ эллери бойынша боьлик етекшиси Владимир Бобровников бар. Биз ога тел согып, баспаламага тилек салайык», – деген ойын билдирди. Тез аьрекет этип, тел соктык, мен сол заман В.Бобровников пан таныс та тувыл эдим, телефон ман таныстым. Ол бизим ойымызды макул коьрип, баспага аьзирлемеге разылыгын берди. А суьвретлер В.Кореняко Ахмет пен бизге конакка келгенде алынган эди. Соьйтип, бир аьлемет болып китабимиз баспаланды, – деген хабарын Каирбек Бальгишиев айтып кетти. Бу хабарды айтувы онынъ босына тувыл, ол бир ягыннан оьктемсип, бир ягыннан суьйинип айтканы сезилмей болмады. Китап баспаланганнан сонъ, республикадынъ баьри музей куллыкшылары йыйылганда ДР бас музей етекшисининъ куллыгын юритуьвши Джамиля Дагирова китаптинъ баспадан шыгувы ман кутлап, булай деди: «Дагестан Республикасында музейлер ашылганлы 90 йыл болды, сол йыллар ишинде сизинъ китабинъиз биринши илми куллык болады».
Аьли де ойлары да, этпеге куллыклары да коьп. Бу йылдынъ август айында тагы да уьйкен казув ислер этпеге ниетленедилер. Кыйнайтаганы – мекан йоклыгы, бар музейдинъ тарлыгы. Элбетте, байрам куьнлеринде маьселелери шешилгенин эм уьстинликлер йорап оздык.
Г.Сагиндикова.
Суьвретте: музей етекшиси К.Бальгишиев.
