Той аьдетине коьре, юзлеген йыллар артта ногайда тек байлар «ат шаптырып, тентеклерин куьрестирип» той эткенлери тарихте, фольклорде сакланган. Ярлы халк сол заманларда калай той тойшылаганы акында сийрек эскеруьвлер калган. Тек бизим замандасларымыз агайлардынъ айтувы ман, бизден бир 70-80 йыллар эректе тойлар аьр кимнинъ эбине коьре оьткерилген. Ногай шоьллигиндеги тойларда кардаш-ювыклары той иесине мал аькелгенлери, яхшылык куьндиз муьйиз, сыбызгы, домбыра, кобыз саз алатлары ман завыклы озгарылганы ясуьйкен несилдинъ эсинде коьпке дейим айтылып келген.

Оннан сонъгы 50-60-ншы йылларда шоьлде ал деп «комсомол тойлары» киргистилип, «вечер этуьв» деген аьдетке айланып баслайды. Мине кайдан басланган ногайдынъ миллет саз алатларынынъ, ийги той аьдетлерининъ астадан йойылувы. Муьйизди, сыбызгыды, домбырады комсомол тойларында патефон, сонъында проигрыватель мен ойнатылатаган граммпластинкаларынынъ анълары авыстырады. Тойларга аьдемлер де коьп шакырылып басланады, палаткалар курылады. Болса да сонынъ оьзинде де ногайымызда эндиги де кыз беттен кеде бетке келген кудаларды кеде беттинъ кардаш-ювыклары уьйлерине боьлип аькетип, той иесине енъиллик эткенлер. Тек сол аьдет те сонъында 70-80-нши йылларда тайып калды. Йок, сога карамастан, совет заманында да той этуьв ягыннан уьйкен базласув йок эди, яхшылыклар коьп ягыннан бир оьлшемде оьткерилгенлер.

Тойларымызды ким кимнен артык этер экен деген ярыс бизим заманларда, 2000-ншы йылларда шыгып баслаган. Бу ягыннан бас деп той иеси кедесине кимнинъ кызын алувы яде кызын кимге беруьви, кайсы яхшылык залын арендага алувы ман онынъ ким экенин оьлшеп баслайдылар. «Алмазды» алган десе: «О, ол аьруьв!» – дерлер, оннан баскаларын, мысалы, «Абдуллады» алганын эситсе: «Ляйла, баскасын таппаган болаяк», – дерлер. (Ойлаяксынъ, «Абдулла» яде баска бир яхшылык залында тойын тойласа, ер ойылып кетеек деп). Мине кайдан басланады бизим тойлар уьстиндеги базласувымыз!