Венгрия еринде

 Туьрк-гунн халкларынынъ 5-нши курултайы озды. Курултайда бизим белгили композиторларымыз эм йыравшыларымыз Арсланбек Султанбеков эм Ислам Сатыров ортакшылык эткенлер.  Арсланбек Султанбеков ногай халк анъларын эм варганлы концерт коьрсеткен. Ислам Сатыров ногай этникалык анъларын шалган эм йырлаган. Гергей Агоч- музыкалык фольклор йыювшы эм халк йырларын тешкеруьвшиси «Кавказдынъ ногай фольклорынынъ мажар анъы ман келисуьви» деген кишкей концертин коьрсеткен. Дагестан Республикасыннан Заира – кумык, Ахмед Закариев – авар йырларын эситтиргенлер. 
Венгрия элининъ парламентинде биринши куьн келген конаклар ман делегатлардынъ сол элдинъ Парламентининъ етекшилери мен йолыгыс болган. Венгрия элининъ вице-спикери Лежак Шандордынъ: «Бизим халклардынъ бактысы бир де, биз оьз тарихимиз бен оьктемсиймиз эм келеекте бир-биримизди сыйлав, ынанувлыктан туьзилген негизинде туьземиз» – деген айтувы сол курултайга келгенлердинъ баьрининъ де коьнъиллерин коьтергендир деп ойлайман. 
Парламент алдындагы майданда оьз миллет кийимлерине кийинген делегатлар коьрингенлер, коьшпели заманды эске туьсирген, термелерден ясалган уьйкен авыл курылган, кол усталарынынъ этилген ислерининъ туьзилислери аьзирленгенлер. Солардан баска болып, тематикалык – антропологиялык, археологиялык, этнографиялык туьзилислери де бек аьлемет салынганлар. 
Туьрк-гунн халкларынынъ курултайында мажар (венгр) халк анълары, «Шаманлар туьси» деген занълар ман музыка коьрсетуьви, молдован халк ансамбли «Чангош тойын», ат уьстинде олтырганлар каршыгалары ман коьринислер озгарганлар, ат уьстинде кылыш пан, ок пан, балта ман, найза ман куьреслерди, «агар» деген асыл атлы ийт пен коьринис  коьрсеткенлер. Спорт ярысларыннан – масс-рестлинг бойынша Европа чемпионаты озгарылган.
Туьрк-гунн эллерининъ 5-нши курултайына келген аьлимлер де, оьз докладларын окып, тарихимиздинъ аьлемет бетлери мен таныстырганлар. Оьткен форумда, Шандор Лежак-Мажарстаннынъ Халк Йыйынынынъ вице-спикери «Мажар халктынъ аьдетлерининъ айырымланувы эм аьлиги заманы» деген проектин коьрсеткен. Онынъ айтувына коьре, бу куьнлерге дейим венгр миллетининъ куьнтувар, орта азиялык тувувы эстен таймайды. 20-нши оьмирдинъ ортасыннан алып аьлимлер арасында венгр миллетининъ тувувы акында эрисуьвлер боладылар. Коьп оьмирлер бойынша венгрларды финн-угорлардан шыкканлар деген ойда турганлар, ама археологиялык, антропологиялык эм генетикалык тешкеруьвлерине коьре, венгрлар коьбисинше иран эм скифлар негизлери болган этноска усайды. Соны ман, венгр халкын гунн тайпаларынынъ бирлигине коспага болады дегенди билдиргенлер.  
В. Лукманова.