Талаплы актер, оьнерли режиссер

Оьткен 60-ншы йыллардынъ ызында Ислам Казиев Дагестандагы Орыс театрында хыйлы балалар эртегилерин сценага салып, оьзин келеекте талаплы режиссер болаягын коьрсеткен. Ога дейим ол 1962-нши йылда Москвадагы Щукин атындагы театр училищесин окып кутарган сонъ, Кумык театрынынъ актеры болып куллык этеди. 1968-нши йылда, Анатолий Эфрос етекшилейтаган Гитис режиссер факультетин окып биткен сонъ режиссура куллыгына урынады. Болса да эртегилер онынъ постановкаларынынъ бас тематикасына эм жанр туьзилисине увертюра болып шыкты. Соннан сонъ артлы-артыннан туьрли авторлар: замандаслар эм классиклердинъ ийги деген пьесалары салынып басланады. Соьйтип, онынъ аьрекети мен Н.Алиевтинъ «Итальян балладасы», А.Васильевтинъ «Оьткен йыл язда Чулимскте», Р.Шериданнынъ «Дуэнья», И.Алиевтинъ «Авдарылув», Р.Гамзатовтынъ «Тавлы кыз» деген пьесалары салынады. Бу спектакльлер баьриси де Орыс театрынынъ сценасында салынганлар эм баьри дагестаншылардынъ да маданият асабалыгы болып саналады. Олардынъ акында сол йылларда тек Дагестанда тувыл, солай ок «Совет культурасы», «Театр яшавы» деген газеталарында, «Театр» деген журналында да язадылар. 1974-нши йылда Ислам Казиев АлимПаша Салаватов атындагы Кумык музыкалык-драма театрынынъ бас режиссеры болып беркитиледи Дагестаннынъ биринши кеспили режиссеры, РСФСР халк артисти Г.Рустамов пан бу оьнер коллективинде салынган эм беркиген сулыпты, эм оьнер аьдетлерди куллана берип, И.Казиев соларды тек оьрлентип калмайды, ама янъы художестволыкэстетика йолларын салады эм ян-коьнъил, эдаплык маьселелерди коьтереди. Оьз кезуьви ол зат янъы сцена кеплерин ашпага эм янъы режиссер йорыгын беркитпеге, театрдынъ актер келпетлеринде баскаларга коьринмеген якларын эм боякларын ашып коьрсетпеге амал береди. Оьткен оьмирдинъ 70-80-нши йыллары Ислам Амаш увылынынъ яратувшылык аьрекетинде энъ де етимисли болып оьтедилер. Театр сценасында онынъ колы ман салынган «Ана данъылы», «Баьлелер сандыгы», «Аьне аьскерши де, мине…», «Медея», «Дуэнья», «Канлы той» эм баска спектакльлер республика театр яшавында коьрнекли оьнер куллыклары болып токтадылар. И.Казиевтинъ режиссерлык сулыбынынъ аьдетли хасиети – ол жанрлар туьрлилигин излестируьвге эм актер амалларынынъ бас эм коьп келпетли арсеналын, потенциаллык болымлыкларын шыгармага эп беретаган туьрли, бирерде бир-бирисине карсылас художестволык-стилистика шыгармаларында артистлерди тербиялавга ымтылув. Аьлиги замандагы драматургия оьрленуьвинде созылган токталув аьллеринде Ислам Амаш увылы тагы да калемин алган эм оьз театры уьшин пьесалар язады. Ызгы йылларда ол салган «Ламанчиден келген аьдем», «Бай хатын», «Эркеч Али», «Асият» деп аталган постановкалар Кумык театрынынъ сценасында уьйкен уьстинлик пен коьрсетилинедилер. ДГУ маданият факультетинде ол 20 йылдан бери етекшилейтаган актер усталыгы кафедрасы Дагестан миллет театрлары уьшин (сонынъ эсабында ногай театры уьшин) яс актерлардынъ бир неше несиллерин тербиялап аьзирлеген. Бу ерде айтув керегеди, Ислам Амаш увылы ногай драма театрынынъ бас режиссеры Байсолтан Джумакаев пен бирге сонынъ баслапкы йыллардагы туьзилуьвине эм беркуьвине аз косымын этпеген. Ислам Казиев – Абхаз ССР-дынъ ат казанган артисти (1979 й.), ДАССР ат казанган саният аьрекетшиси (1979 й.), РФ ат казанган саният аьрекетшиси (2000 й.), Дослык орденининъ иеси. Ол «Кизил орманлыгы» деген романнынъ эм бир неше повестьлердинъ авторы. Ислам Амаш увылы солай ок айтылган киноактер да болады. Ол «Чили уьстинде туьн» (1977 й.), «Санта Эсперенса» (1979 й.), «Срочно… Секретно… Губчека» (1982 й.) деген эм баска художестволык фильмлеринде ойнаган, «Суьйим дувасы» (1984 й.), «Кылышлар салкынындагы Еннет» (1992 й.) эм сондай баска кинофильмлерининъ режиссеры, сценарийлерининъ авторы деп саналады. Ислам Амаш увылы зейинли художник, оьзи сайлаган исин суьетаган, маскарашы, кайсы яктан да оьнерли аьдем. Ол ясларды яратувшылык куваты ман ягады, оьзине эм оьз колы астындагы аьдемлерге йогары талап салады. «Шоьл тавысы» республикалык газетасынынъ редакциясы да Ислам Казиевти сондай хайырлы ясы ман кутлайды, ога берк ден савлыкты эм янъы оьнер уьстинликлерди йорайды.

Суьвретте: И.Казиев.