«Дуныяга аьдем юлдыз кимик энеди, дуныя боьтен де ярык болсын деп. 70 йыл артта, куьздинъ бир ярык куьнинде Ногай шоьлине сондай бир ярык юлдыз энген эди. Ол – Дагестан Республикасынынъ ат казанган маданият куллыкшысы, йырлавшы эм композитор, сав оьмирин анъ дуныясына багыслаган Залимхан Оразакай улы Зинеев», – деп басладылар оьз соьзлерин ярыс-концертти юритуьвшилер Гульфия Кокоева эм Бурлиант Курманова.
Аьр бир авыл маданият уьйи Залимхан Зинеевтинъ бир йырын уьйренип келген эди. Олардынъ йырлав оьнерине белги бермеге деп тоьрешилер этилинип «Айланай» патшалык ансамбльдинъ етекшиси Мурат Ваисов эм йырлавшы йигитимиз Артур Межитов сайландылар.
Муннан сонъ аьлемет йырлар анълары уьйкен залды толтырдылар. Бир тыныс пан тынъладык баьри катнасувшыларды да. Кумлы авылдан Улангерек Динашева «Данъыл йырын» йырлап эситтирди, ога кобызды суьйикли халк йырлавшы эм кобызшы Бегали Круптурсунов тартты. Залимхан Зинеев кенъ сахнадынъ тамындагы суьвреттен йыравшыларга кувнак коьзлери мен карай эди.
Мектебте окыганнан алып бактысын анъ ман байламага суьйген яс ДГПИ-динъ анъ-окытувшылык боьлигине туьскен. Студент йылларында ол оьзининъ данъклы «Ногай вальсин» 1967-нши йылда язган. Ол йыр бизим ата-аналарымыздынъ яслык шагынынъ суьйикли йыры болган. Меним анам да кобызда ойнайтаган эди, сол йырды бала шакта онынъ авызыннан да коьп эситкенмен. Эм мине бу ярыс программада да Эдиге авылынынъ бийкеси Татлихан Рамазанова суьйикли йырымызды занъыратып йырлады. Бораншы авылдынъ яшавшысы Бурлият Матиева «Турналар» деген йырды йырлады.
Анъ дуныясы Залимхан Зинеевке яшавынынъ маьнеси болган. Ис йолында ол неше авторлардынъ ятлавларына анъ канатларын берген эм кенъ шоьлдинъ уьстинде ушырткан. Патриотлык, суьйим, хорга деген, эстрада йырлары. Онынъ язган йырлары ман бизим несил де тербияланган. Эсимде 1983-88-нши йылларда КЧГПИ-де окыганда биз Зинеевтинъ йырларын аьр бир кешликте, байрамда, булай олтырганда йырлап туратаган эдик. «Биялага карайман» деген йырды Шафига Менълибаевадынъ авызыннан, «Ногай шай» деген йырды Гульминат Елмухамедовадынъ авызыннан эситкенде эм Червленные Буруны авылдынъ З.Акмурзаев атындагы орта мектебининъ окытувшылар куьби «Баьтир койшыларды» йырлаганда коьз алдымызга озган йыллар келдилер, юректе сезимлер толкынласты.
Кадрия Темирбулатовадынъ бир оьлимсиз сыдыралары бар: «Эр де оьктем юрмес эди эрмен деп, эгер хатын исси оны суьймесе». Соьйтип коьп йыллар уллы композиторымызды янъы анълар язбага даьвлендирип турган ян косагы Кайтархан Зинеевадынъ коьзлеринде буьгуьн мен кайдай уьйкен суьйим эм сагыныш сездим. «Кара коьзлер» деген йырды Орта-Тоьбе авылдынъ оьнерли йыравы Келдали Абдулакимов йырлап эситтирди. Куьнбатар авылдынъ ясуьйкени, яс шагында Залимхан Зинеев пен тар байланыста болган Сейпулла Янполов «Ногай вальсти» гитара ман йырлады. Бегали Куруптурсуновтынъ кызы Айнагуль «Шоьлим сен» деген йырды, а композитордынъ тувган авылынынъ окытувшылар куьби эм Карагас авылдынъ сыйлы бийкеси Анипет Сагиндикова «Буйратларды» занъыраттылар.
Ярыс деген тыныш зат тувыл, ама тоьрешилер бир ойга келип, 3-нши орынды Куьнбатар авылдынъ йыравшысы Сейпулла Янполовка, 2-нши орынды Карагас авылынынъ бийкеси Анипет Сагиндиковага эм 1-нши сыйлы орынды Червленные Буруны авылдынъ йыр куьбининъ солисти Сабират Абдулсаламова бийледи. Баьри катнасувшыларга Сый грамоталар эм енъуьвшилерге баргыларды район китапханалар етекшиси Сабират Абубекерова тапшырды. Концертте оьз йырларын йыйылганларга йырлавшылар Кабират Кудайбердиева, бу сыдыралардынъ авторы, Алимет Аблезова, Мавлимберди Кишинеев, Зульфия Аджигеримова, Келдали Абдулакимов йырладылар.
Червленные Буруны авыл администрация аькимбасы эм район администрациясы сосы коьнъилли кешликти тийисли кепте оьткермеге карыж шыгарганына уйгынлавшылар разылыгын билдирдилер. Залимхан Зинеевтинъ карындасы, ян косагы баьри йыйылганларга уьйкен савбол айттылар. Боьтен де бек уьйкен разылык – коьп йыллар Терекли-Мектеб маданият уьйининъ алдышы методисти болып ислейтаган Нина Темирбек кызы Халиловага. Мен де оьзимнинъ атымнан сосындай данъклы аьдемди оьрметлеп, онынъ эстелигине багысланган оьзгеристе катнасканыма бек куванып кайттым. Шынты оьнер бир де мутылмайды, эстен шыгып калмайды, ол тасты ярып коькке ымтылады. Залимхан Зинеевтинъ оьнери оьмирлерге оьлимсиз.
С.Майлыбаева.
Суьвретте: З.Зинеев (онъда) маданият уьйининъ фойесинде авыл интеллигенциясынынъ бир куьби мен.
