«Патшалык социаллык ярдамы акында» деген 1999-ншы йылдынъ 17-нши июлиндеги Федераллык законы эм «Гражданларды социаллык яктан колтыклав» деген Россия Федерациясынынъ патшалык программасын беркитуьв акында» деп аталган 2014-нши йылдынъ 15-нши апрелиндеги 296-ншы номерли Россия Оькиметининъ токтасы ман келисли кепте Дагестан Республикасынынъ Оькимети 2021-нши йылдынъ 12-нши май куьнинде «Дагестан Республикасы еринде социаллык контракт негизинде патшалык социаллык ярдамын беруьв акында» деген 103-нши номерли токтасын кабыл эткен. Бу токтаска коьре, республикада «Кыйынлы яшав аьллерине туьскен колайсыз аьеллерге эм ялгыз яшайтаган колайсыз гражданларга социаллык контракт негизинде патшалык социаллык ярдамын беруьв акында» деген положение де беркитилген. Сол токтастынъ Ногай районы еринде яшавга шыгарылувы акында газетамыздынъ хабаршысы Ногай районындагы яшавшыларды социаллык яктан коршалав управлениесининъ етекшиси Аскер Авезов пан хабарласув оьткерген.
– Сыйлы Аскер Мурзадинович, мадарсыз гражданларга патшалык социаллык ярдамын беруьв акында токтас республика еринде аьли былтырдан алып аьрекет этеди. Сонынъ бас ниети кайдай?
– Патшалык социаллык ярдамынынъ бас ниети деп колайсыз гражданларды ис аьрекетине эм оларды туьсип калган кыйынлы яшав аьллерди оьтуьвде колтыклав уьшин сондай аьдемлердинъ яшав сапатын арттырувга каратылган. Положениеге коьре, колайсыз гражданларга социаллык ярдамын беруьв бойынша 4 йорыклар белгиленген:
1. Байыр ярдамшы хозяйствосын оьрлентуьв уьшин.
2. Оьз алдына байыр предпринимательлик аьрекетин оьрлентуьв уьшин.
3. Келисли куллык излестируьв уьшин.
4. Баска йоллар.
– Солай болганда, Ногай район яшавшылары ман сиз патшалык социаллык ярдамы яктан кайсы йорык бойынша коьп контрактлар туьзесиз?
– Ногай районымызда кыйынлы яшав аьллерине туьскен колайсыз гражданлар, коьбисинше, байыр ярдамшы хозяйствосын оьрлентуьв бойынша бизи мен социаллык контракт туьзедилер. Мысалы, былтыр район бойынша сондай 90 контрактлар туьзилгенлер. Байыр ярдамшы хозяйствосын юритуьв уьшин, мысалы, мал сатып алувга деп, бу социаллык ярдамынынъ йорыгы бойынша колайсыз аьдемге 100 мынъ маьнет акша бериледи. Сондай контрактлар бизде 12 ай узагына туьзиледи.
– Байыр ярдамшы хозяйствосын оьрлентуьв социаллык контрактыннан баскалай, район яшавшылары, солай ок оьз алдына байыр предпринимательлик аьрекетин оьрлентуьв яктан да контрактлар туьзетаган болар?
– Дурыс, социаллык ярдамынынъ бу кеби бойынша социаллык контрактынынъ шартларына коьре, 250 мынъ маьнет акша оьлшеминде бир кере берилетаган акша субсидиясы бериледи. Сол акша карыжын колайсыз яшайтаган аьдемлер оьзлерининъ байыр предпринимательлик аьрекетин ашпага деп кулланмага боладылар. Мысалы, оьз азбарында оьтпек писиретаган яде баьпиш, кийим тигетаган кишкей мастерскойларын курмага эм сондай баска туьрли ис аьрекетин басламага. Район бойынша 2021-нши йылда биз сондай 10 контрактлар туьзгенмиз, аьлиги заманда ол аьдемлер предпринимательлик аьрекетин юритедилер эм контракт пан келисли аьлде аьр заман бизге эсап берип турадылар.
– Бизим хабарласувымыздынъ басында Сиз колайсыз аьдемлерге этилинетаган социаллык ярдамынынъ тагы бир кеби – келисли куллык излестируьв яктан коьмек акында да айтып белгилединъиз. Сондай аьдемлерге кайдай ярдам этесиз?
– Айырым бир колайсыз аьдемлер баскаларга коьре, оьзлерине келисли бир ис орынына туьсип куллык этпеге суьедилер. Бу патшалык социаллык ярдамы бойынша район яшавшыларын иске ерлестируьв орталыгында куллыксыз деп эсапка алынган аьдемлер мен социаллык контракты туьзилген биринши айдан алып доьрт ай узагында оларга республикадагы энъ киши яшар оьлшеминде ай сайын акша карыжы тоьленеди. Колайсыз аьдем, эгер бир айдынъ ишинде оьзине келисли куллык тапкандай болса да, ога тагы да 3 ай ишинде сондай акша ярдамы этилинип турады. Айтпага, бизим район еринде оьткен йыл сондай социаллык контракт 11 аьдем мен туьзилген эди эм олар сол ярдамды алганлар.
– Кыйынлы яшав аьллерине туьскен колайсыз киси аьли былтыр бу социаллык ярдамларынынъ бирисин алып кулланган болса да, ол тагы да, мысалы, быйыл соны кайтадан алмага болама?
– Патшалык социаллык ярдамы бир аьдемге бир неше кере этилинмеге болады. Тек сонынъ тийисли шартлары бар, эгер ол алдын оны ман туьзилген социаллык контрактынынъ йорыкларын бузбаган болса. Олай дегени, сол социаллык ярдамы ога кыйынлы яшав аьллеринде демевлик этсе де, ол эндиги де социаллык яктан оьзине коьмек керексинуьвин сезетаган болса. Кыйынлы яшав аьллерине туьскен колайсыз гражданларды патшалык социаллык колтыклав программасы быйыл да аьрекетин бардырады. Дагестан Оькиметининъ сондай токтасынынъ армаган болмага болаяк туьрленислери акында биз яшавшыларды сизинъ коьлем информация амалларынъыз аркасы ман билдирип тураякпыз.
– Савболынъыз. Сизге сондай патшалык социаллык ярдамын алув уьшин коьп аьдемлер келетагандыр, тек баьрисине де сол ярдам этилинмеске де болады. Соны кайтип белгилейсиз?
– Бизим яшавшылардан аьне яде мине социаллык ярдамы керексинуьви акында туьскен баьри документлер де патшалык социаллык ярдамын беруьв бойынша айырым комиссиядынъ йыйынында ойласылады. Бу комиссиядынъ сырасына район администрациясынынъ авыл хозяйство управлениесининъ специалистлери, яшавшыларды иске ерлестируьв орталыгынынъ эм яшавшыларды социаллык яктан канагатлав комплексли орталыгынынъ етекшилери киредилер. Сондай комиссия патшалык социаллык ярдамын беруьв акында положение бойынша уйгынланган. Комиссия агзаларынынъ йыйынлары ай сайын аьризелердинъ туьсуьвине коьре эм керекли заманында оьткериледилер.
Хабарласувды М-А.Ханов юриткен.
Суьвретте: А.Авезов
