Халкымызда оьнерли аьдемлеримиздинъ саны аз тувыл. Сондай зейинли ваькиллеримиздинъ сырасына Эльмурза Яхъяевич Янакаев те киреди. Ол асылы ман – Ногай районымыздынъ Орта-Тоьбе авылыннан. Уьстимиздеги йыл йырлавшы уьшин бек онъайлы, коьп оьзгерислерге бай, йырлар язылувы ман белгили болып оьтти. Бу йыл ишинде оьнерли йырлавшымыз, композитор Эльмурза Яхъяевич Янакаев оьзининъ 55 йыллык мерекесин де белгиледи.
Ол Яхъя эм Базарханнынъ 10 балалы уьйкен аьелинде 7-нши аьвлет болады. Мектебте окыган бала шагында ол озгарылатаган туьрли шараларда катнасып, йырламага аваслыгын оьрлендирип келген. Авылынынъ ясуьйкени Зиявдин Кожаев 10 ясындагы Эльмурзадынъ сесин магнитофонда язып, мектебте окытувшы болып куллык эткен Зиявдин Шандиевке йибереди экен. Белки сол зат онынъ оьнершилик йолына ашкыш болган болар. Оннан сонъ ясты авыл хорына алдылар. Ол анъ дуныясы бойынша билимин оьстируьв ниетте кружокка да язылды. Ястынъ авылдынъ ясуьйкенлери Иса, Шахмер агайлардынъ кобызда эм барабанда ойнап, оннан сонъ уьйкен агасы Ажмолла Нурлубаевтинъ гармошкада да ойнап уьйреткенлери буьгуьнге дейим де эсинде.
Соьйтип оьнерли яс мектеб, район эм республика бойынша йырлар йырлав ярысларында ортакшылык этип, енъуьвши орынларына тийисли болып келген. Ерли мектебте 8-нши классты тамамлап, 1981-нши йыл ол Махачкаладагы анъ училищесининъ оркестрлик боьлигине туьсип, балалайка курсын очно окып тамамлаган. Оьз ис аьрекетин Эльмурза Яхъяевич Ногай районынынъ Ленин авылында мектебте анъ бойынша дерисин берип эм маданият уьйинде методист болып баслады. Сол йыл «Ушкын» деген йырлавшылар куьбин де басшылайды.
Оннан сонъ Эльмурза Янакаевке Терекли-Мектеб авылындагы С.Батыров атындагы мектебинде окытувшы болып куллык этпеге, гитара алатында ойнав кружогын юритпеге, ВИА балалар уьшин саз алатлар ансамблинде ясларды туьрли алатларында ойнап уьйретпеге бакты буйырды. Ол бир неше йыллар ВИА «Тулпар» деген ансамблинде, «Айланай» деген биюв ансамблининъ анъ етекшиси аьрекетин, Пионерлер уьйинде балалардынъ биювин анъ бойынша уйгынлавшы исин етимисли бардырган. Сонъ ога Нефтекум районынынъ Новкус, Ыргаклы авылларынынъ мектеблеринде окытувшы болып, онда да эстрада ансамблинде ойнап сулыбын оьстирмеге де туьсти. 1992-нши йыл анасы авырып Эльмурза Яхъяевич тувган Орта-Тоьбе авылына кайтады. Онда ол анъ дерисиннен окытувшы эм «Яс юреклер» деген ансамблинде катнасады.
2006-ншы йыллардан алып ол он йылдан артык Москва каласында да болып келеди. Сол йыллар Эльмурза уьшин онъайлы болдылар, ол анъ, йыр язувына уьйкен эс берип келеди. Айтпага, сол йылларда ол ногай шаирлеримиз К.Темирбулатовадынъ, М.Авезовтынъ, К.Мамбетовтынъ, Э.Кожаевадынъ, М-А.Хановтынъ, С.Майлыбаевадынъ, М.Айтувгановадынъ, Ш.Айтувганов- тынъ, А.Устиновтынъ ятлавларына анъ салган. Сол йырлар ногай халкы арасында кенъ йырланып белгили болдылар. Баска болып, ол оьзи язган йырларынынъ саны да аз тувыл. Онынъ белгилеви мен, Кудай берсе, проектте аьли де язылаяк, йырланаяк йырлары коьп.
Буьгуьнлерде ол оьзининъ окувшысы Б.Кудайбердиевтинъ етекшилиги мен Ногай халк саз алатлар оркестринде кыл кобыз алатында етимисли ойнап келеди. Ызгы йыллар ишинде ол халк эпос йырларына да эс этип баслады, ногай фольклоршы Т.Акманбетовтынъ ярдамласувы ман аьлиги заманга келистирип, айтпага, «Ногай тув» деген «Боьри» йырыннан уьзикти йырга айландырган.
Эльмурза туьрли алатларында, айтпага, домбырада, кобыз, гитара, пианино, балалайка, кыл кобыз эм сондай баска саз алатларында усташа ойнавы ман оьз окытувшыларына бек муьсиревли. Етимисли йырлавшы, композитор онынъ юрегинде оьнер урлыгын таслаган оьз окытувшыларын, йол коьрсетуьвшилерин, айтпага, Зиявдин Кидирниязовты, Сейпу Карагуловты, Зиявдин Максутовты, Залимхан Зинеевти, Кошманбет Зарманбетовты уьйкен сый эм юрегинде ак разылык пан эсине туьсиреди. Ол оьз исин яны ман суьйген куллыкшы болып калмай, ян косагы Марзиет пен сылув кызы Камилладынъ наьсибине куьезленген наьсипли ата да болады. Олардынъ яшав куьезин 10 ясындагы Ильяс йиени арттырып келеди.
Эльмурза Яхъяевичке оьз ис аьрекетинде, яратувшылыгында бийик оьнершилик етимислерди, ойлаган мыратлары яшавга айланып келгенди йорайман.
Г.Нурдинова,
Россия Журналистлер союзынынъ агзасы.
Суьвретлерде: Эльмурза Янакаев оьз уныгы ман; Эльмурза Янакаев саз алатында ойнав мезгилинде.
