Белгили орыс язувшы Антон Чехов язган: «Инсаннынъ яшавында илми энъ де маьнели, энъ де ярасык, энъ де пайдалы. Ол аьр дайым да суьйимнинъ йогары коьрсетуьви болган эм болаяк. Тек онынъ аркасы ман аьдем табиатты да, оьзин де енъип болаяк». Илми мен акыллы эм йигерли аьдемлер каьрлейдилер деп айта-дылар. Кыскаяклы сондай яшав йолын сайла-ганда, ойланасынъ, мага коьре, бек кыйынлы
хатын-кызларга, олар уьйшилик пен, балалар ман, ян йолдас пан да каьр шегедилер. Болса да, меним ойыма карсы болып, мага ярасык хатын, наьсипли аьлей эм ана Альфира Менлигул кызы Кумратова ман таныспага туьсти. Тукымына коьре, Карашай-Шеркеш Республикасыннан экенин анъладым, тек бизим ногай шоьлде тувып-оьскенин, билим, куьшкуват алганын басында билмедим. Болса да,
соьйлей келе, Альфира Терекли-Мектеб авылыннан экенин билдим.
Альфира Менлигул Койбагар увылы эм Салимет Кульманбет кызы Янгишиевлердинъ аьелинде тувып-оьскен. Атасы коьлик айдав- шы болып ислеген, анасы 46 йыл бойынша ветстанцияда фельдшер болып ислеген. Альфира уьйкен атайы Кульманбет Мелеш увылы Аубекеровтынъ акында йылувлык пан эскереди. Ол йиен кызынынъ окыганын суьетаган болган, Уллы Аталык согысынынъ ветераны,
Кульманбет Мелеш увылы кызды намыслы, яваплы болып уьйрететаган болган. Ата-анасы кызды авылда ислемеге болатаган кеспилердинъ биревин сайлаганын суьйген эдилер. Билимге ымтылган кызалактынъ ойлары баска эди. Соьйтип, А-Х. Джанибеков атындагы мектебти кызыл аттестатка битирип, Альфира Янгишиева Карашай-Шеркеш патшалык технологиялык академиясына туьсип, «прикладная математика» кесписин байырлайды. Окув йылларында Альфирады ийги окыганы уьшин кафедра етекшиси тамада лаборант куллыгына шакырады. Соьйтип, басланады Альфира Менлигул кызынынъ кыйынлы (меним ойыма коьре) эм кызыклы аьрекети. Академияды кызалак тек йогары белгилерге кутарады. Сонъында ол аспирантурады кутарып, уьстинликли кандидатлык диссертация-
сын коршалайды. Альфира Менлигул кызы КЧГТА «Прикладная математика» кафедрасында ассистент эм Билимлендируьв Интернет Федерациясынынъ информатизация кафедрасында тамада преподаватель болып ислейди. Альфира Янгишиева академияда доцент болып ислейди, сонъында ол Краснодар каласында Кубанский патшалык аграрлык университетинде ислеп баслайды. Карашай-Шеркеш Республикасында суьйикли иси мен каьр шеккен кызалак бактысын да табады. Эльдар Кум-
ратов пан аьел курып, уьш баладынъ ата-анасы боладылар. Исине коьре, ян йолдасын Краснодар каласына ислемеге йибередилер, Альфира да оны ман бирге кетеди. Краснодар каласында 10
йыл узагында ислейди аьлим. 2021-нши йыл Альфира Менлигул кызы Кумратова Россия илмилер академиясынынъ Сибирь боьлигине тамада илмишысы болып ислемеге шакырадылар. Мунда аьлим
маьнели проектлерде катнасады. Туьрли белгили баспаларда аьлимнинъ туьрли публикациялары шык-кан, ол 13 монографиялардынъ (экеви англис тилинде), 15 окув китаплердинъ эм пособиелердинъ авто-
ры болады.
2024-нши йыл Альфира Кумратовадынъ яшавында маьнели йыл болды. Ол экономикалык илмилер-
динъ докторы деген сыйлы атты казанган. Буьгуьнлерде Альфира Менлигул кызы – Карашай-Шеркеш
патшалык технологиялык академиясынынъ информационлык технологиялар институтынынъ директоры.
Окытувшы Ш.Амонашвили айткан: «Математикады коьз бен коьрмеге, юрек пен сезбеге болады, ама
кушакламага оны тек акылга ыхтыяр берилген». Альфира Кумратова математикады яшавынынъ маьнеси деп санайтаган болса ярайды. – Меним биринши окытувшым Нелли Степановна Баймурзаева эди. Ол бизге берк билим берип, келеекте де ийги окымага, суьйикли кеспилеримизди байырламага амал берген. Бирге окыган тенълерим билимли, ис орынларында уьстинликлерге етисип куллык этетаган аьдемлер деп айтпага болады – Марина Гапарова – поликлиника етекшиси Астрахань каласында, Лина Уразакаева – музыкант, Альфия Аджиева – Кадрия атындагы мектебтинъ директоры, Камиль Мусаев, Алимбек Култаев – ыхтыяр саклав органларынынъ куллыкшылары эм сондай
баска. Класс етекшимиз Хадижат Казгереевна Аракчиева эди. Оьзи билимли, куллыгына яваплылык пан карайтаган окытувшы бизди де соьйтип уьйрететаган эди. Мага математикага суьйимди ол кеплеген деп айтпага болады. Мен институтта окыган йылларда кала мектебинде окыган тенълеримнен баскаланмайтаган эдим, сол меним окытувшыларымнынъ уьлиси. Меним ойыма коьре, бала мектебте суьйикли окытувшысын сайлайды. Мен де суьйикли окытувшыдынъ дерисин сайладым, Хадижат Казгереевна меним буьгуьнги уьстинликлериме, етискен дережеме уьйкен уьлис коскан, уллы куллык эткен. Мен ога кусамага суьетаган эдим, менде, сол заманда кишкей кызда, окытувшы шыдамлык, акыл касиетлерин кепледи, – деп эскереди окув йылларын аьлим. Эльдар эм Альфира Кумратовлардынъ 3 аьвлети бар. Тунъгыш аьвлети Эмир анасынынъ математикага суьйимин алган деп айтпага болады, ол – спортсмен, окувга ымтылысы уьйкен. Кызы Эмилия музыка ман кызыксынады, ол гуманитарий деп айтады анасы. Уьшиншиси Эльхан – футболист. Кумратовлардынъ аьели Черкесск каласында яшайдылар. Альфира Менлигул кызынынъ айтувы ман, олар балалардынъ кишкей Аталыгына кайтып келгенлер. Сол да маьнели деп ойлайман, неге десе аьр бир инсан кишкей заманнан алып тувган ериннен куьш-куват алады, кайсы ерде юрсе де, сол ердинъ суьйими аьдемди каерден де кайтарады. – Ясларга кайдай маслагат берер эдинъ? – деген соравды бермей болмадым. – Яслар – бизим келеектегимиз, оларга сенемиз. Окынъыз деп айтар эдим, аьр бир аьдем оьз бактысына ие болады. Мен буьгуьнлерде уьстинликке етискен болсам, сонда меним окытувшыларымнынъ, преподавательлеримнинъ, ювыкларымнынъ, аьелимнинъ уьлиси бар. Оьзим де оьз кеспимди суьйип сайладым, сол кеспимди терен анълайым деп иследим, куьш салдым. Окув мени билимли, бажарымлы этти. Билимге баьринъиз де ымтылмага керексиз. Сол заманда элимизде бажарымлы эм талаплы инсанлар коьп болар, – деп маслагатын айтады Альфира Кумратова. Сондай аьдемлер ясларга кайдай ийги коьрим деп айтаман. Мен Альфира Кумратовага ювсан ийисли тувган шоьлиннен уьйкен салам беремен. Бала заманында аьдувлеген шоьл кызына мени мен бирге баьри ийгиликти, бийикликлерди ол да сагынады. Суьйикли исинде талаплы аьлимнинъ баьри мыратлары да толсын.
Г.Бекмура ова.
Суьвретте: А.Кумратова.