Белгилисинше, бай тарихи болган ногай халкы бурын заманларда коьшпели яшав суьрген.
Халкымыздынъ элшилери Дешт эм Кыпшак шоьллеринде мал асырав ман, эгиншилик пен каьр шеккенлер. Сол зат пан Куьми эм Маныч сувларынынъ кенъликлеринде де белсенли каьрлегенлер. Куьми эм Суркуль сувларынынъ бойларында ногайлар он биринши оьмирден алып яшайдылар. Шуьйирши тавдынъ этегинде бурын заманларда кырк авыл болган. Юрттынъ бай тарихлик асабалыгы акында бурынгы камырлар эм тоьбелер шайытлайдылар. Эрте йыллардынъ туьрли шакларында сол ерлерден сансыз ногайлар Осман империясына – Турцияга коьшип кеткенлер. Буьгуьнлерде ногайлар Канглы авылында эм Славянский (Коьшкен авыл) хуторында яшайдылар. Канглы авылы орта оьмирлерден алып оьзининъ бай тарихи мен аьруьв белгили. Тувып оьскен авылына ногай шаьйдеси Тайват Кирейтова да оьзининъ ятлавларынынъ бирисин багыслаган. Канглы авылы Куьми эм Суркуль сувларынынъ бойларында орынласкан.
Юрттынъ аты туьрли йылларда бир неше кере туьрлендирилген болса да, ногайлар тамырларын йоймаганлар эм буьгуьнлерде авыл оьрленуьв йолында. Канглы авылы халкымызга коьплеген белгили, акыллы, зейинли, куллыксуьер, оьктемсигендей аьдемлерди берген. Айтпага, сол авылдан халклар ара класслы жокей Анвар Эржепович Зекашев, профессор Ахмет Мамбетович Асанов, данъклы летчик Эльдар Мухтарович Калмыкаев, ногай совет адабиатынынъ негизин салувшылардынъ бириси Фазиль Апасович Абдулжалилов, шаьйде Тайват Абусатаровна Кирейтова эм тагы да коьп баскалар шыкканлар. Аьлиги заманда авылда Каншау, Крымгерей, Кез, Баьпий, Янакпат, Эски, Шом, Найман, Эрки авыл деген тараплар бар. Сосы авылда доьрт мынъга ювык аьдем яшайды. Сонынъ санында эки мынънан артыгы – ногайлар. Бу йылдынъ кырк кийик айында Канглы авылы оьзининъ 530 йыллыгын байрамшыламага аьзирленеди. Сога аьзирлик коьруьвдинъ калыбында туьнегуьнлерде уйгынлавшы комитеттинъ йыйынын да озгардылар. Сога сымарлап, авылдынъ шетинде Этноаул деп аталган майдан да курганлар. Йыйыннынъ куллыгында Канглы авылынынъ Ясуьйкенлер советининъ председатели Исмаил-аьжи Шалтумаев, бу авылдынъ эм Славянский хуторынынъ ясуьйкенлери, Минераловод кала округынынъ депутатлары, предпринимательлер катнастылар.
– Ногай Ордасы сол юртта эгиншилик пен каьрлегенли 530 йыл толады. Авылымызда ети бурынгы мезар бар. Революциядан алдын мунда он уьш межигит, уьш колхоз болган. Тарих илмилерининъ докторы, этнограф Рамазан Керейтов Куьми сувынынъ бойында яшайтаган ногайларга багыслап «Орда пашню пахала на Куме» деген ат пан китап шыгарган. Мине сога багыслап, быйылдынъ кырк кийик айында термелер курып, Крым, Дагестан, Шешен Республикаларыннан, Аштархан областиннен, Турциядан, Германиядан, Голландиядан ногайларды шакырып, уьйкен байрам озгармага суьемиз. Байрам бойынша концерт, спорт сынаслары уйгынланаяклар, – деп кызыклы боьлисти Канглы авылынынъ Ясуьйкенлер Советининъ председатели Исмаилаьжи Шалтумаев.
А.Асанов, Канглы авылы.
Суьвретте: шарадан коьринис
