Махачкала каласында «Россия – меним тарихим» паркында «Тиллер тавы» деп аталган документальли фильмнинъ премьерасы аншлаг пан оьтти. Бу кино
Дагестаннынъ маданият байлыгына багысланган. Бизим республикамызда яшайтаган халкларынынъ 32 тиллери эм юзден артык диалектлери акында эди бу проект. Ол Россия Федерациясынынъ маданият министерствосы, Дагестан Республикасынынъ Оькимети эм маданият министерствосынынъ коьтергишлеви мен яшавга
шыгарылган.
Дагестан – аьлемет регион, мунда тиллердинъ туьрлилиги айлак та уьйкен, савлай дуныядынъ коьп тилли ерлерининъ бириси деп саналады республикамыз. Фильмнинъ баьтирлери бизим алдымызда оьз яшавынынъ акында хабарлап шыгадылар, олардынъ ойлары, айткан соьзлери таза, бир кылыплык та йок. Тап-таза ана тилинде дагестанлылар оларды тынышсызландыратаган затлар акында соьйлейдилер, аьвелгиди эсине аладылар, келеектегиге абытлайдылар.
Олардынъ хабарларыннан биз сол инсанларга не зат баалы эм маьнели экенин анълаймыз.
Бу кинопроект каравшыларды Дагестаннынъ юрегине аькетеди, соьйтип регионымыздынъ кайдай ыспайы ерлери мен, бай маданият асабалыгы ман танысады караган инсан. Туьрли тиллердинъ эм диалектлердинъ шалынувы бу ерде айырым, янларды козгайтаган анъ болады Дагестанды кезинуьвде. Тилди анъламасак та, биз
сол аьдемлер мен эм йыладык, эм суьйиндик. Эгер соьз янга, юрекке етсе, солай болады.
Фильмнинъ ярасыклыгы – турли халкларынынъ миллет кийимлери. Кино баьрисин де оьзининъ терен маьнеси мен сукландырды.
Ол бизди Дагестан Республикасынынъ аьлемет дуныясына шакырды – онынъ маданияты, тиллери эм аьдетлери. Фильмнинъ режиссеры – Родион Исмаилов, ол оьзининъ халклар ара кинокоьрсетуьвлерде алган баргылары ман белгили. Эки йыл узагында салынган бу фильм.
– Дагестан планетамыздынъ коьпмиллетли регионларынынъ бириси болады, мунда 32 тиллер эм 120 диалектлер кулланады. Кишкей ерде сондай коьп туьрли
тиллер болганы – аьлемет. Мен савлай Дагестан бойынша юрдим, тек аьдемлердинъ соьйлегенин алдым. Олар оьзлери акында хабарлайдылар, не зат оларга маьнели, келеектегиди кайтип коьредилер. Баьриси де ана тилинде соьйлейдилер, мунда республикадынъ баьри тиллери де йыйылган, – дейди фильмнинъ режиссеры.
Ол фильмди салувда ога коьмек эткен баьрисине де савбол айтты. «Тиллер тавы» фильмнинъ премьерасы Халк бирлесуьв куьнине багысланган шаралар ман
бир сырада оьтти. Сол зат онынъ уьйкен маьнеси бар экенин белгилейди. Фильмнинъ премьерасында ДР Халк йыйынынынъ депутаты, Савлык саклав бойынша
комитетининъ председателининъ орынбасары Гасан Османов бар эди. Дагестаннынъ туьрли районларыннан фильмди салувга оьз уьлисин коскан ваькиллер эм конаклар келдилер, солардынъ ишинде – «Ногайский район» МР аькимбасынынъ орынбасары, «Россия ногайлары» РНКА председатели Рашид Шангереев, «Шоьл тавысы» республикалык газетасынынъ бас редакторы Эльмира Кожаева, ДР Язувшылар союзынынъ ногай секциясынынъ етекшиси, шаир Гульфира Бекмуратова. Эльмира Юнус кызы оьз соьйлевинде документальли фильмде режиссердынъ йогары кеспилигин белгиледи, проект бизим коьпмиллетли элимиздинъ энъ де ийги аьдетлерин коьрсететаганын айтты.
Туьрли тиллерде туьрли хабарлар айтылдылар. Зал толы эди, ол мага кишкей коьпмиллетли Дагестан болып коьринди. Биз баьримиз де фильмнинъ баьтирлери
мен бирге йыладык, бирге куьлдик. Солай болган аьр заман Дагестанда, солай аьр заманда да болаяк – кайгыда да, суьйиниште де бирге.
Г.Абдулакимова.
Суьвретте: фильмнен коьринис.
