Уьйсалган авылымыз бир заманда уьйкен авыл болган деп белгили. Мунда Ногай шоьлинде энъ де уьйкен базарлардынъ бириси, эки уьйкен кербиш заводлар орынласкан болган. Озган оьмирдинъ 60-70-нши йылларында да авылымыз кишкей тувыл эди, меним балалыгым сол заманларга келди.
Авылда казах, шеркеш, орыс миллетли аьдемлер яшайтаган эдилер. Соьйтип, биз бир авыл – бир аьел болып яшайтаган эдик. Ана беттен бизим тукымга шеркешлер ювык болганга болар (энемиз шеркеш миллетли эди), анамыз нагаш юртына катнаспага суьетаган эди. Авыл ясуьйкени Салимет Ахметовадынъ аьели мен ювык аьллесетаган эди ол. Онынъ уьйкен кызы Кабират пан тенълес болган, бирге окыган, бирге ойнаган. Мен де оларга коьп барганман, мен де Салимет-нанайдынъ уныгы Айшат пан бирге оьстим. Оьстик бирге деп айтсам, хабарым да толы болмас, бирге окыдык, бирге орамда ойнадык.
Бизим заманда балалар бавында ясли куьбине 2 ай болганда ок баратаган болган, соьйтип, меним Айшат пан (биз баьримиз де ога Мадина деп айтамыз) биринши расувымыз сонда болган деп ойлайман, балалар бавында тербиялавшы Мадинадынъ анасы Сакинат Ахметова эди, ол бизди баскалардан айырмайтаган эди, болса да мен оьзимди онынъ касында парахат сезетаган эдим.
Школага да бир класска бардык, аьлиги заманда школада туьскен суьвретлеримизге карайман, биз бир-биримиздинъ янымызда турамыз. Сол балалыгымнынъ коьплеген эскеруьвлери коьз алдыма келеди. Салимет-нанай (ога авылда Дедет деп те айтатаган эди) бизди айырмайтаган эди, мени де оьзининъ унык кызындай коьрип суьетаган эди. Сыйыр савып, суьтти каймак этетаганын эсиме аламан, биз, кишкей кызлар, карап турамыз, сеператордынъ доьнъгелеклеринде каймак калады, соны нанай бизге ашатады, бармагына алады, сол бармактан биз шеретлеп каймакты ялап аламыз. Аьлиги заманда балалар бармактан яламас эди деп ойлайман. Ол бизди физкультура дерисине йибермеге суьймейтаган эди, «ол неткен аьдет, кызларга ыстан кийдирип, орамда юргистип» деп баркылдайтаган эди. Биз бираз уьйкен болганда, шеркеш тилинде айырым соьзлерге уьйрететаган эди.
Мадина ман 8-нши классты авылда битирип, Орта-Тоьбе авыл орта школасына окымага бардык, экевимиз Кабират-абай уьйинде турдык. Сол йыллар да кызыклы эди, кишкей Тамара бизим арамызда юретаган эди (аьли болса Тамара-синълимиз оьзи тетей болып туры).
Школадан сонъ йолларымыз айырылды, йоллар айырылса да, оьзимиз айырылмадык, Аллага шуькир. Меним анам яшавдан эрте кешти, сол заман Ахметовлардынъ аьели мени коьтергишледилер, сол затты мен мутпайман, мен де авылга келе калсам, Крымхан-амайды эм Сакинат-абайды коьрмей кайтпайтаган эдим. Оькинишке, Сакинат-абай аьли арамызда йок, амайды сорай тураман. Бир-биримиздинъ тойларымызда кыймас та болып олтырдык аьдетке коьре, ол бизи мен бирге окыган тенъимиз Расул Классов пан бактысын байлады. Бирге аьвлетлердинъ тувганына суьйиндик, Расул ман Мадинадынъ биринши баласы Гульсагидадынъ аьел курганын да коьрип суьйинип турамыз. Мадина буьгуьнлерде суьйикли эней де болды. Классовлардынъ аьели узакта Ногай шоьлден, болса да байланысты уьзбеймиз. Мен де оларды бек сагынаман, бириншилей болып Мадина ман уьстинликлерим мен де, кайгыларым ман да боьлисип уьйренгенге болартагы, мага ол етпейди буьгуьнлерде. Бизим экевимизди кусататаганлар да болады. Орта-Тоьбе авылына барып калсам, ясуьйкенлер сорайдылар: «Сен Айшат па, Гульфира ма?» деп.
Мине неше йылдан бери республикамызда Дагестан халкларынынъ бирлик куьни белгиленеди. Неше йыллардан бери бизим дослык бир куьн де шекленуьв сезимине бойсынмаган, ким кайсы миллет экени де бир де айтылмаган. Сол тувыл ма бирлик деген соьздинъ маьнеси? Сол дослык сезими дайымларга бизим яшавымызда калсын, аьвлетлеримизге, яс несилге оны баалап, биринши орынга салып уьйретейик.
Г.Абдулакимова.
Суьвретте: А.Классова эм Г.Бекмуратова.
