Байрам куьни, 15-нши сентябрь, тарих оьзгериси мен байланыслы, неге десе сол куьн 1741-нши йылда дагестан халклары косылысып, иран аьскер етекшиси Надир-шахтынъ аьскерлерин енъген. Тарихте белгили болганлай, Надир-шах оьзининъ 100 мынъ «кызылбас» аьскери мен XVIII оьмирде Кавказга келип кирген. Ол оьзининъ ерин аз коьрип, сога Дагестанды да коспага ниетленген эди. Ал деп онынъ армиясы бир енъуьвден баскасына етисип, Кази-Кумухты басып алып, Андалал ерининъ япсарларына дейим етеди. Сол ок заманда ят ерден келген шахка бойсынгысы келмеген дагестан халклары Андалал данъылында йыйылып, ога карсы шыгадылар. Согыс «Хициб» деген ерде болып оьткен. Бес куьн узагында созылган урыста аварлар, лаклар, лезгинлер, даргинлер, кумыклар, табасаранлар, кубачи эм аджар ополчениелери уьйкен баьтирлигин коьрсетип, Надир-шахтынъ аьскерин бузгышлайдылар эм оны тувган ериннен кувадылар. 2010-ншы йылдынъ декабрь айында болып оьткен Дагестан халкларынынъ 3-нши курултайында республикада янъы байрамды – Дагестан халкларынынъ бирлик куьнин киргистуьв акында карар кабыл этилинген. Дагестан Республикасынынъ Президентининъ 2011-нши йылдынъ 6-ншы июлиндеги Указы ман сол байрамды 15-нши сентябрьде, дагестан аьскери Надир-шахтынъ аьскерлерин енъген куьнинде белгилемеге деп токтас алынады. Дагестан бурыннан бери оьз халкларынынъ дослыгы, бирлиги мен данъкланган ер. Дагестанды «тиллер тавы» деп босына атамайдылар, мунда коьп оьмирлерден алып, коьп тилли миллетлер оьз маданиятлары, бай аьдетлери мен татымлыкта эм тынышлыкта яшап келедилер. Дослык, конакбайлык деген соьзлер дагестан яшавшылары уьшин энъ баалы киели соьзлер болады. Дослык эм конаклык байланыслары бизди бирбиримиз бен бурыннан алып байланыстырады. Кайсы заманларда да Дагестан халклары бирлеспеге, кардашласпага эм досласпага ымтылганлар. Бизим тувган ягымызга кайдай тек заман сынавлары карсы болмаганлар, ама дагестан халклары бирлесип явды да енъгенлер, бирлесип басына туьскен баьри кыйынлыкларды да оьткенлер. Соны ман бирге бир дагестан халкы да янында яшайтаган баскасына карсы шаппаган, бизим тарихимизде сондай бир мысал да болмаган. Бизим халкларымыз кене де бир-бириси мен туьрли ис эм аьдемшилик катнасувларын тутып келгенлер. Дагестан – ол бола-болганлы аьлемет тарих эм маданият бирлиги. Келип турган байрам ман савлай дагестан халкын, баьри ердеслеримизди де кутлаймыз. Сизге эмишликти, тынышлыкты, татымлыкты, республикамызды оьрлентуьвде уьстинликлерди йораймыз!
