«Кубань» деген тарих-географиялык терминине Краснодар крайынынъ уьйкен кесеги, Карашай-Шеркеш Республикасы, савлай Адыгея Республикасы, баска болып Ставрополь крайынынъ куьнбатар кесеги эм Ростов областининъ кубыласында уьйкен болмаган районы киреди. Регион топонимикасында оьз ызын калдырган, ногай маданиятынынъ кируьвин коьрсеткен ерлер бу макала уьшин айырым маьнелиги бар. Бу макалада калмыклардынъ токтавсыз шапкынлык этуьвлериннен сонъ (XVII-XVIII оьмирлерде) ногайлардынъ Кобан бетлерге келуьв шагы коьрсетиледи. Сол заманларда куьнтувар славянлардынъ топонимлери кепленип баслайдылар.

Дагестан Аькимбасынынъ куллыгын юритуьвши Владимир Васильев канътар айдынъ 13-нши куьнинде республикамыздынъ коьлем информация амалларынынъ ваькиллери мен коьристи. Махачкала каласында Дослык уьйинде баспа, электрон, телевидение органларынынъ етекшилери йыйналдылар. Келген конакларды хош алып, оларды кеспи байрамы ман кутлай берип, республика басшысы аьлиги заманда Дагестанда болаятырган туьрленислерге СМИ оьз уьлисин косатаганын белгиледи. 

Маьселе_______________

Ногай халкымызда бир аьруьв айтув бар: «Балалы уьй – базар, баласыз уьй – мезар». Алладынъ энъ ийги дегенлерининъ бириси – балалар. Оларга карап суьйинемиз, куьезленемиз, бизим яшавымызга олар айырым бир саьвле бередилер. Тек  мен  буьгуьн  айтаягым баска зат акында.

Уллы Аталык согыс йылларында ян бергенлердинъ эстелигин оьмирлетуьв бойынша Саваплык Фонды «Керченский проливининъ ягалары» деген эки бирдей мемориаллык комплекслерин салувы бойынша куллыкларын баслаган. Сондай мемориаллык комплекслери россиядынъ енъуьвши халкынынъ уллы куьшин, Россия Федерациясынынъ савлайлыгын белгилеп коьрсетеди. 

Бу йылдынъ январь айынынъ 16-сында меним авылдасым, сыйлы авыл ясуьйкени Динмухамед Доингазиевич Саидовка 90 яс толды. Ол Шелков районынынъ Воскресеновский авылындагы ясуьйкенлери арасында сыйлы, абырайлы аьдемлерининъ бириси болады. Ога авылда Дему-атай деп те айтадылар. 

«Терроризмге карсы аьрекет этуьв акында» Федераллык законынынъ (06.03.2006 й., №35-ФЗ) 5.2 статьясы ман, «Ногайский район» МО администрация аькимбасынынъ распоряжениеси мен (30.01.2017 й., № 4-ро) етекшиленип, «Ногайский район» МО еринде 2017-2018-нши йылларда РФ-да, ДР-да терроризм идеологиясына карсы аьрекет этуьв Комплексли планды яшавга шыгарув бойынша Терроризмге карсы комиссиясынынъ шаралар планы беркитилген.

«Терроризмге карсы аьрекет этуьв акында» Федераллык законынынъ (06.03.2006 й., №35-ФЗ) 5.2 статьясы ман, «Ногайский район» МО администрация аькимбасынынъ распоряжениеси мен (30.01.2017 й., № 4-ро) етекшиленип, «Ногайский район» МО еринде 2017-2018-нши йылларда РФ-да, ДР-да терроризм идеологиясына карсы аьрекет этуьв Комплексли планды яшавга шыгарув бойынша Терроризмге карсы комиссиясынынъ шаралар планы беркитилген.

«Ногайский район» МО администрациясынынъ Билимлендируьв боьлиги мен окувшыларды коршаланув тармагында эм оларды аьскерлик службасынынъ негизлери бойынша баслангыш билимлерге окытув бойынша айырым куллык юритиледи. 2017-2018-нши йылларда аьскерлик служба негизлери бойынша аьзирликти 278 аьдем оьтеек.

Уллы Аталык согыс йылларында совет тылында да аз куллыклар элимиз уьшин этилмеген. Буьгуьнлерде сога да уьйкен эс этиледи. 

Окытувшыларымыз алдында бизим борышымыз уьйкен. Олардынъ сыйлы кыйыны кайзаманда да бийикликте болган. Олардынъ акында шаирлер ятлавлар язадылар, окувшылар аркадан-аркага оларды эслеринде тутып келедилер. 

Янъыларда Ногай район орталыгы Терекли-Мектебте 1942-43-нши йылларда Сырт Кавказ уьшин юритилген согыслардынъ 75 йыллык сыйына багысланган автоювырувдынъ катнасувшылары конакта болдылар.