Ногай районынынъ Батыр-Мурза авыл мектебинде 2025-нши йылдынъ 10-ншы апрелинде болып озган оьзгерис бу окув ошагынынъ тарихининъ йылязбасынынъ айырым бир бетин бийледи. Сол куьн бу билимлендируьв учреждениесине «Ногайский район» МР аькимбасы Д.Эсиргеповтынъ кабыл этип алынган Токтасы ман (05.02.2025) келисте Эли алдында аьскерлик борышын толтырувда янын берген СВО катнасувшысы Шамиль Юмалиевич Менлигазиевтинъ аты берилди. Ерли мектебке меним...

Согыс. Бес арыптан соьз, ама ол 1941-нши – 1945-нши йылларда аьр аьдемге эм савлай элимизге каты кайгырувлар эм уьйкен йойымлар аькелген коркынышлы баьле-каза. Бизим эм бизден сонъгы несиллер Уллы Аталык согысы акында ата-бабаларынынъ хабарлавларыннан, караган кинофильмлерден, окыган китаплер бетлериннен биледилер. Уллы Аталык согысы йылларында йогары совет савгасы – Совет Союзы Баьтирининъ Алтын Юлдызына Кызыл Аьскерининъ...

Бу йыл Элимиз Уллы Енъуьвдинъ 80 йыллык мерекесин кенъ белгилейди. Согыс аьр кимнинъ бактысында да терен ызды калдырды. Миллионлаган аьдемлердинъ бактыларын, аьеллерин, яшавларын бузды. Ол уьйкен куьш пен казанган Уллы Енъуьвдинъ тарихи. Совет аьдемлерининъ йигитлиги – ол уьйкен баьтирликтинъ уьлгиси. Аьвлетлеримиз, уныкларымыз тийисли уьлгиде оьссин деп, биз сол тарих акында оларга хабарламага борышлымыз. Караногай районыннан...

Мен – тынышлыктынъ несилиннен Аьр бир инсаннынъ тувыпоьскен ери бар. Меним Аталыгым. Аталыгым – тувган тилим, маданиятым, ятлавларга айланган ниетим эм суьйимим. Аталыгым – Ногайым, Дагестаным эм уллы Россия. Буьгуьнлерде мени, тынышлыкта эм тыныклыкта оьскен несилдинъ ваькилин, элимизде болып турган аьллер тынышсызландырмай болмайды. Мен – тынышлыкта оьскен инсан. Бала заманда Уллы Аталык согысынынъ ветеранларын да...

Уллы Аталык согысы – ол элимиздинъ аьр бир халкынынъ, аьелининъ эсиндеги терен эм солкылдаган яра, неге десе ол биревди де аямаган эм оьз каранъалыгын эм авырлыгын тийдирмей калмаган. Согыс – ол тек янларын аямаганлардынъ акында кайгырув тувыл, ол – совет аьскершилердинъ эм офицерлердинъ баьтирлиги, хатынлардынъ ян берклиги. Оькинишке, биз Уллы Аталык согысында катнаскан ердеслеримиз акында...

Узакка кетеди йылдан-йылга 1945-нши йыл эм бизим касымыздан, оькинишке, кетедилер Енъуьв аьскершилери, ама олардынъ эткен йигитлиги – аьр дайым бизге эс эм коьрим. Биз, Уллы Енъуьвдинъ асабалары, Аталык баьтирлери алдында басымызды иемиз. Бизим ата-бабаларымыз согыс йыллардынъ кыйынлыгын, ашшылыгын бактыларыннан оьткергенлер, олар оьз яшавларын курман этип, аьжелди енъгенлер. Давдан кайтып, бузылган элимизди кайтадан курып, оьз яшавы...

Уллы Аталык согысында янларын берген йигитлердинъ эстелигине 2020-ншы йылда биринши кере Савлайроссиялык «Эстелик бавы» акциясы озгарылды. Согыс спецоперациясы басланганнан сонъ, бизим заманнынъ баьтирлери – СВО катнасувшыларынынъ сыйына эстелик бавлар шашылдылар. Белгиленген акция бойынша савлай элимизде миллионлаган тереклер олтыртылды. Янъыларда «Эстелик бавы» акциясы бойынша Уллы Енъуьвдинъ 80 йыллыгына Ногай район орманшылыгынынъ куллыкшылары 80 яс тереклер олтырттылар....

Автор Любовь Уразаева СССР элимиз бузылган сонъ оьрдеги политиклер халкты бирлестируьв белгисининъ йолларын хыйлы заман излестирдилер. Ызында солардынъ коьбисининъ ойы ман Халк бирлестируьв куьни деп 4-нши ноябрь куьнин токтастырдылар. Сол куьн тарих бойынша 1612-нши йылда Кузьма Минин мен Дмитрий Пожарскийдинъ етекшилиги мен туьзилген ополчение аьскерлери Москвадагы Китай-калады босатып, бассапырык заманына токтав белгисин салганлар.

Эльмира Кожаева !8-нши август – янъы шанкынлык этип атысув. Десантниклер, бийикликти сол эм онъ яктан айланып, боевиклерди йогарыда айырып калдырдылар. Боевиклерге карсы бир неше атысув болды. Боевиклер мен тав бийиклигине (1622,5) баратаган йолга миналар салынган, сол зат шапкынлык этуьвге авырлык тувдырды. Йогарыда белгиленген бийикликти (1622,5) «Ослиное ухо» тавдынъ бийиклигиннен 50-100 метрлар ерде орынласкан 247-нши десант-штурмовой...

Муннан 25 йыллар артта 1999-ншы йылдынъ август айынынъ 7-де Шамиль Басаевтинъ эм Хаттабтынъ басшылавы астында савыт-садаклы караклар туьркимлери Чечня ериннен Дагестаннынъ баслап Цумада эм Ботлих, сонъ Новолак районларына шапкынлык эттилер. Бандитлерге карсы биринши болып ерли яшавшылар турдылар. Боевиклерди сентябрь айынынъ ортасына бузгышламага эп болды, сонъ Сырт Кавказда уьйкен оьлшемли контртеррористлик операция басланды.